Iako se veruje da Vidovdan vuče korene iz paganstva, Dimitrije Marković objašnjava zašto ovaj dan ima isključivo hrišćansko značenje i kakvu vezu ima sa sicilijanskim mučenikom Svetim Vitom
Dok se u javnosti često može čuti da je Vidovdan praznik sa paganskim korenima, pravoslavni teolozi i istraživači upozoravaju da je reč o pogrešnom tumačenju istorijskih činjenica i hrišćanske tradicije.
Dimitrije Marković o pravom poreklu Vidovdana
Dimitrije Marković, stalni stručni saradnik Odseka za apologetsku misiju Misionarskog odeljenja Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke, ističe da „i Vidovdan se, kao i spaljivanje badnjaka i krsna slava, povezuje sa našom dalekom paganskom prošlošću iako sa njom nema nikakve veze, već je u vezi sa sicilijanskim mučenikom Svetim Vitom.”
Pozivajući se na rad akademika Miodraga Markovića „Kult svetog Vita (Vida) kod Srba u srednjem veku”, Dimitrije Marković navodi da su Srbi „najverovatnije još od vremena pokrštavanja poštovali svetog Vita, mučenika sa Sicilije”. Ipak, kako piše u pomenutom radu, to poštovanje počelo je da slabi tokom 14. veka, kada je Srpska pravoslavna crkva prihvatila bogosluženje po jerusalimskom tipiku, koji nije predviđao praznovanje sicilijanskog mučenika.
– Nakon 1389. godine kult sicilijanskog mučenika u srpskoj sredini potisnut je kultom Svetog Kneza Lazara, koji je takođe proslavljan 15./28. juna, objašnjava akademik Marković, prenosi portal мисија.срб.
Najstarija svedočanstva o poštovanju Svetog Vita kod Srba
Akademik Miodrag Marković u svojoj studiji ukazuje i na najstarije svedočanstvo o poštovanju Svetog Vita kod Srba, a to je mesecoslov Miroslavljevog jevanđelja iz XII veka, gde se njegovo ime jasno pominje. Lik Svetog Vita nalazi se i na raskošno ukrašenom diptihu iz svetogorskog manastira Svetog Pavla, nastalom krajem XIII ili početkom XIV veka, za koji se veruje da su mu ktitori bili kralj Milutin ili, možda, njegov brat Dragutin.
Printscreen
Ikona Svetog Vitusa (Svetog Vida)
– Ukoliko je pomenuta pretpostavka o poreklu ktitora diptiha iz manastira Svetog Pavla tačna, to delo bi bilo jedno od najranijih svedočanstava o postojanju kulta svetog Vita u srpskoj sredini . podseča akademik Marković i dalje kaže da kada je reč o njegovim prikazima u srednjovekovnoj umetnosti, najstariji primer, ako izuzmemo pomenutu predstavu s diptiha iz manastira Svetog Pavla, nalazi se u crkvi Bogorodice Odigitrije u Peći. Taj prikaz nastao je oko 1335. godine.
Razlika između crkvenog učenja i narodnih običaja
Dimitrije Marković posebno naglašava:
– Veoma je važno praviti razliku između učenja i činova (obreda) pravoslavne crkve, sa jedne strane, i narodnih običaja koje narod u nekim slučajevima vezuje uz hrišćanske praznike, sa druge. Sama Crkva uporno radi na iskorenjivanju nekih duboko ukorenjenih ali neprikladnih narodnih običaja vezanih uz hrišćanske praznike.
Vidovdan kao isključivo hrišćanski praznik
Upravo zato, kako zaključuje Marković, Vidovdan kao praznik nosi isključivo hrišćanski, a ne paganski karakter, uprkos raširenim verovanjima u narodu koja se kroz vekove prepliću sa istinskim crkvenim učenjem.
Kada je sveštenoslužitelj završio litrugiju pred bitku, ističe otac Ljubo, on je na otpustu pomenuo Svetog Vita (Vida) , a mi danas uz to ime dodajemo Svetog kneza Lazara i kosovske mučenike.
Proslavljeni holivudski glumac, reditelj i producent stigao je u srpsku carsku lavru na Svetoj gori, gde će dočekati jedan od najvećih srpskih praznika – Vidovdan.
Od Ravanice do Gračanice, od Hrama Svetog Save do srpskih crkava u Americi i Kanadi, praznična obeležavanja podsećaju na kneza Lazara, Kosovo i večnu snagu narodne vere
U grčkom selu Xyniada, zakopana ispod starog hrasta, otkrivena je čudotvorna ikona Majke Božije. Njena priča počinje viđenjem deteta, a nastavlja se kroz isceljenja.
Mitropoliti Nikanor i Lukijan služili su liturgiju pred prisustvom princa Nikolaja, dok patrijarh Porfirije poručuje da Bazjaš svedoči o vekovnoj veri i svetosavskim korenima Srba u Rumuniji.
Novi igumen manastira Svete Katarine na Sinaju, arhimandrit Simeon, javno se izvinjava vernicima i obećava jedinstvo, duhovnu obnovu i vernost vekovnoj pravoslavnoj tradiciji.
U kuhinjama pravoslavnih domaćica, ova čorba se pripremala s ljubavlju – za praznike, slave i nedeljne porodične ručkove. Sada je pravo vreme da je ponovo otkrijete i spremite po originalnom receptu iz tradicije srpske kuhinje.
Otkrijte kako pivo pretvara ovo jednostavno jelo u ukusnu salatu sa istorijom dugom vekovima, zapisanu još 1855. u "Srbskom kuvaru" jeromonaha Jerotija iz Krušedola.
Od pažljivo prženog luka do mirisa ljute paprika - otkrijte tajnu starinskog monaškog ribljeg paprikaša koji spaja duh pravoslavnog života i prazničnih trpeza.
U srednjem veku, Srbi su visoko poštovali ovog svetitelja, o čemu svedoči njegovo pominjanje u Miroslavljevom jevanđelju. Međutim, početkom 15. veka, njegov kult počinje da slabi, jer se u srpskim tipicima tada pojavljuje spomen na pogibiju Svetog kneza Lazara u Kosovskom boju.
U grčkom selu Xyniada, zakopana ispod starog hrasta, otkrivena je čudotvorna ikona Majke Božije. Njena priča počinje viđenjem deteta, a nastavlja se kroz isceljenja.
Mitropoliti Nikanor i Lukijan služili su liturgiju pred prisustvom princa Nikolaja, dok patrijarh Porfirije poručuje da Bazjaš svedoči o vekovnoj veri i svetosavskim korenima Srba u Rumuniji.
Novi igumen manastira Svete Katarine na Sinaju, arhimandrit Simeon, javno se izvinjava vernicima i obećava jedinstvo, duhovnu obnovu i vernost vekovnoj pravoslavnoj tradiciji.
Današnja beseda Svetog Nikolaja Ohridskog i Žičkog objašnjava dubinu Hristovih reči i vodi čitaoca do srca božanske tajne koja nadilazi ljudsko poimanje.
