Iako se veruje da Vidovdan vuče korene iz paganstva, akademik Dimitrije Marković objašnjava zašto ovaj dan ima isključivo hrišćansko značenje i kakvu vezu ima sa sicilijanskim mučenikom Svetim Vitom
Dok se u javnosti često može čuti da je Vidovdan praznik sa paganskim korenima, pravoslavni teolozi i istraživači upozoravaju da je reč o pogrešnom tumačenju istorijskih činjenica i hrišćanske tradicije.
Akademik Dimitrije Marković o pravom poreklu Vidovdana
Akademik Dimitrije Marković, istoričar umetnosti i redovni član SANU, stalni stručni saradnik Odseka za apologetsku misiju Misionarskog odeljenja Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke, ističe da „i Vidovdan se, kao i spaljivanje badnjaka i krsna slava, povezuje sa našom dalekom paganskom prošlošću iako sa njom nema nikakve veze, već je u vezi sa sicilijanskim mučenikom Svetim Vitom.”
Svetogora
Akademik Dimitrije Marković, stalni stručni saradnik Odseka za apologetsku misiju Misionarskog odeljenja Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke
Veza Svetog Vita i srpske tradicije kroz vekove
Pozivajući se na rad akademika Miodraga Markovića „Kult svetog Vita (Vida) kod Srba u srednjem veku”, Dimitrije Marković navodi da su Srbi „najverovatnije još od vremena pokrštavanja poštovali svetog Vita, mučenika sa Sicilije”. Ipak, kako piše u pomenutom radu, to poštovanje počelo je da slabi tokom 14. veka, kada je Srpska pravoslavna crkva prihvatila bogosluženje po jerusalimskom tipiku, koji nije predviđao praznovanje sicilijanskog mučenika.
– Nakon 1389. godine kult sicilijanskog mučenika u srpskoj sredini potisnut je kultom Svetog Kneza Lazara, koji je takođe proslavljan 15./28. juna, objašnjava akademik Marković, prenosi portal мисија.срб.
Najstarija svedočanstva o poštovanju Svetog Vita kod Srba
Akademik Marković u svojoj studiji ukazuje i na najstarije svedočanstvo o poštovanju Svetog Vita kod Srba, a to je mesecoslov Miroslavljevog jevanđelja iz XII veka, gde se njegovo ime jasno pominje. Lik Svetog Vita nalazi se i na raskošno ukrašenom diptihu iz svetogorskog manastira Svetog Pavla, nastalom krajem XIII ili početkom XIV veka, za koji se veruje da su mu ktitori bili kralj Milutin ili, možda, njegov brat Dragutin.
Printscreen
Ikona Svetog Vitusa (Svetog Vida)
– Ukoliko je pomenuta pretpostavka o poreklu ktitora diptiha iz manastira Svetog Pavla tačna, to delo bi bilo jedno od najranijih svedočanstava o postojanju kulta svetog Vita u srpskoj sredini . podseča akademik Marković i dalje kaže da kada je reč o njegovim prikazima u srednjovekovnoj umetnosti, najstariji primer, ako izuzmemo pomenutu predstavu s diptiha iz manastira Svetog Pavla, nalazi se u crkvi Bogorodice Odigitrije u Peći. Taj prikaz nastao je oko 1335. godine.
Razlika između crkvenog učenja i narodnih običaja
Dimitrije Marković posebno naglašava:
– Veoma je važno praviti razliku između učenja i činova (obreda) pravoslavne crkve, sa jedne strane, i narodnih običaja koje narod u nekim slučajevima vezuje uz hrišćanske praznike, sa druge. Sama Crkva uporno radi na iskorenjivanju nekih duboko ukorenjenih ali neprikladnih narodnih običaja vezanih uz hrišćanske praznike.
Vidovdan kao isključivo hrišćanski praznik
Upravo zato, kako zaključuje Marković, Vidovdan kao praznik nosi isključivo hrišćanski, a ne paganski karakter, uprkos raširenim verovanjima u narodu koja se kroz vekove prepliću sa istinskim crkvenim učenjem.
Kada je sveštenoslužitelj završio litrugiju pred bitku, ističe otac Ljubo, on je na otpustu pomenuo Svetog Vita (Vida) , a mi danas uz to ime dodajemo Svetog kneza Lazara i kosovske mučenike.
Proslavljeni holivudski glumac, reditelj i producent stigao je u srpsku carsku lavru na Svetoj gori, gde će dočekati jedan od najvećih srpskih praznika – Vidovdan.
Od Ravanice do Gračanice, od Hrama Svetog Save do srpskih crkava u Americi i Kanadi, praznična obeležavanja podsećaju na kneza Lazara, Kosovo i večnu snagu narodne vere
Na centralnom obeležavanju Vidovdana u manastiru Ravanici, patrijarh srpski poručio je vernicima da svetost Kosova nije prošlost već poziv za spasenje duše i život u Hristovoj ljubavi.
Leposava Stanković nije bila mitska junakinja iz pesme, već prava Beograđanka čiji je lik postao simbol ljubavi, milosrđa i nade u najtežim danima srpskog naroda – otkrivamo njenu priču i poruku koju i danas šalje svakome od nas.
U svetlosti vere, svako iskušenje, koliko god teško i bolno bilo, posmatra se kao deo puta, kao izazov koji duhovno oblikuje čoveka i približava ga Bogu.
U vreme mrsnih dana, kada se mirisi mlečnih jela i toplog hleba šire konacima, monahinje pripremaju salatu od sremuša — lekovitog zelenog dara prirode, koji u ovom receptu postaje hranljiv i lagan obrok, pogodan za doručak ili večeru.
Uvođenje obaveznog ličnog broja u Grčkoj izazvalo je burnu reakciju monaške zajednice sa Atosa, koja upozorava da bi digitalno povezivanje podataka svakog građanina moglo ugroziti versku slobodu i privatnost.
Dok su se vernici na Veliki petak molili pred plaštanicom u manastiru Tumane, dogodilo se čudo koje je svedočio i sam iguman Dimitrije. Po zastupništvu svetitelja Zosima i Jakova, Mića Grbić ostavio je štaku i prvi put posle tri meseca — stao na svoje noge.
U srednjem veku, Srbi su visoko poštovali ovog svetitelja, o čemu svedoči njegovo pominjanje u Miroslavljevom jevanđelju. Međutim, početkom 15. veka, njegov kult počinje da slabi, jer se u srpskim tipicima tada pojavljuje spomen na pogibiju Svetog kneza Lazara u Kosovskom boju.
U 9 časova će početi sveta liturgija kojom će načalstvovati patrijarh srpski Porfirije uz sasluženje visokopreosvećenih mitropolita šumadijskog Jovana, braničevskog Ignatija i niškog Arsenija.
