Čudo u Vlahernskom hramu postalo je temelj jedne od najmoćnijih ikona — simbola zastupništva Majke Božje, anđela i svetih, koji i danas uliva veru i nadu hrišćanima širom sveta.
Srpska pravoslavna crkva 14. oktobra slavi veliki praznik — Pokrov Presvete Bogorodice. Ovom događaju posvećeno je više ikona na kojima, osim same Bogorodice, vidimo i mnoštvo likova. Ko su ti ljudi? U nastavku sledi podrobno objašnjenje.
Čemu je ikona posvećena?
Događaj koji je u osnovi ove ikone odigrao se u X veku u Carigradu, u Vlahernski hram Presvete Bogorodice, gde su se čuvale velike svetinje — Njena riza i pojas. Grad su tada opsedali neprijatelji. Tokom svenoćnog bdenja, blaženi Andrej Hrista radi jurodivi i njegov učenik Epifanije videli su u vazduhu Presvetu Bogorodicu okruženu anđelima i svetima. Ona je sa svoje glave skinula pokrivalo (omofor, pokrov) i rasprostrla ga nad onima koji su se molili u hramu, štiteći ih od neprijatelja. Narod je, ugledavši ovo znamenje, dobio nadu, a neprijatelji su ubrzo bili odbijeni od grada.
Suzdaljska i novgorodska ikonografija
Ikonografija praznika Pokrova razvila se u dva klasična oblika: suzdaljski i novgorodski tip.
U novgorodskom tipu Bogorodica je prikazana na oblaku, a pokrov drže anđeli, što naglašava učešće nebeskih sila u zaštiti čovečanstva. Kompozicija je simetrična i statična, sa jasnim naglaskom na mističkom prisustvu Bogorodice.
Wikipedia
Ikona Pokrov Presvete Bogorodice
U suzdaljskom tipu Bogorodica sama drži pokrov, pokazujući tako Svoju ličnu ulogu u delu spasenja i zastupništva. Likovi na ikoni prikazani su u pokretu, što stvara utisak živog zbivanja. U ovom tumačenju zasnivamo se upravo na suzdaljskom ikonografskom tipu.
Opšta kompozicija ikone
Ikona Pokrova predstavlja složenu i mnogofiguralnu kompoziciju. Uobičajeno je da se posmatra kroz tri nivoa:
Centralna figura Bogorodice okružena anđelima i svetima — gornji nivo.
Likovi svetih i naroda — donji nivo.
Simbolično prikazan hram u pozadini.
Ključni element koji povezuje sve nivoe jeste omofor (pokrov) u rukama Bogorodice, koji Ona rasprostire nad svetom, simbolično ga štiteći.
Centralna figura i gornji nivo
U središtu kompozicije nalazi se sama Bogorodica, prikazana u liku Orante — Ona koja uzdiže ruke u molitvi. U rukama drži veliki crveni omofor, koji predstavlja znak Njenog pokrova i zaštite nad moliteljima. Crvena boja simbolizuje snagu Božanske zaštite i očišćujuću blagodat.
Pored Nje nalaze se likovi anđela i svetih, a posebno su označeni: sa leve strane Bogorodice stoje Jovan Krstitelj, Jovan Bogoslov i anđeli koji prate Presvetu.
Donji nivo ikone
Ispod Bogorodice, na amvonu, stoji mladić u đakonskoj odeždi — to je Roman Slatkopojac. Prema predanju, ovaj crkveni pesnik iz V–VI veka dobio je dar pojanja nakon čudesnog viđenja u kojem mu je Bogorodica predala svitak i zapovedila da ga pojede. Probudivši se, on je ispevao svoje prvo slavno delo: „Djeva danas Prisustvenoga rađa...”.
U desnom donjem uglu prikazani su glavni svedoci čuda — blaženi Andrej jurodivi i njegov učenik Epifanije. Epifanije je naklonjen ka svom učitelju, slušajući ga, dok Andrej pokazuje na nebesko viđenje.
Sa leve strane amvona prikazani su Patrijarh Evtimije I Carigradski i Lav VI Mudri, car Vizantijsko carstvo, koji su takođe bili svedoci čudesnog javljanja. Pored cara se ponekad prikazuje i njegova supruga Feofano, koja je u to vreme već bila upokojena.
Hram
Na pozadini klasične suzdaljske ikone prikazan je hram sa dvoslivnim krovom. Takav izgled nije tipičan za ruske hramove, ali verno prenosi izgled hrama u Vlahernama, gde se čudo zaista dogodilo.
Na novgorodskoj ikoni, međutim, prikazuje se petokupolni hram koji podseća na Sveta Sofija u Novgorodu. Hram u pozadini ne služi samo kao geografski podsetnik, već i kao simbol jedinstva Presvete Bogorodice, svetih i vernika u jednoj Crkvi.
Na taj način, svaki lik i element ove ikone nosi bogato bogoslovsko i liturgijsko značenje. Pokrov Presvete Bogorodice svedoči o snažnoj zastupničkoj molitvi Majke Božje i Njenom neprestanom pokrovu nad hrišćanskim narodom.
U svečanom prijemu u Patrijaršiji, srpski patrijarh Porfirije poručio je novorukopoloženim đakonima da njihova služba nije samo čast, već i sveta odgovornost — da životom i delom svedoče Hrista i budu stubovi vere u savremenom svetu.
Nakon nasilnog prekida manifestacije „Dani srpske kulture“, Srpska pravoslavna crkva oštro je osudila čin mržnje i poručila da istinsko rodoljublje ne sme da se pretvori u netrpeljivost.
U kuhinjama pravoslavnih domaćica, ova čorba se pripremala s ljubavlju – za praznike, slave i nedeljne porodične ručkove. Sada je pravo vreme da je ponovo otkrijete i spremite po originalnom receptu iz tradicije srpske kuhinje.
Od pažljivo prženog luka do mirisa ljute paprika - otkrijte tajnu starinskog monaškog ribljeg paprikaša koji spaja duh pravoslavnog života i prazničnih trpeza.
Jedinstvena kombinacija ječma, pasulja, povrća i dimljenog mesa vraća nas u kuhinje naših predaka, čuvajući duh starih domaćinstava i porodične molitve kroz generacije.
Na liturgiji i svepravoslavnom molebanu, vernici iz cele zemlje i Balkana sabrali su se da mole za mir, zaštitu napaćenog naroda i blagoslov svojih porodica, stvarajući prizor koji očarava i duhovno i vizuelno.
Levon Vartanov je preko noći postao vernik, počeo da se bavi ikonopisom i spasao bližnje verom, a tokom devedesetih godina, dok je prolazio kroz težak period, njegovo umetničko stvaralaštvo postalo je izvor preživljavanja.
Na trpezi ljubavi u porti Crkve Ružica, poglavar Srpske pravoslavne crkve poručio je vernicima da najveća bitka svakog čoveka nije spoljašnja, već u srcu.
Sabrani verni narod zajedno sa državnim zvaničnicima u tišini i molitvi odali poštovanje stradalima dok su patrijarhove reči o miru i jedinstvu dirnule srca svih prisutnih.
Uz nekoliko sastojaka i malo strpljenja, svaka domaćica može da oblikuje ruže, listiće i cvetove od testa koji će slavski kolač pretvoriti u istinski simbol vere, lepote i porodičnog blagoslova.
Na blagoslovenom mestu gde se spajaju Dunav i Sava, patrijarh srpski služio je liturgiju i predvodio litiju do kapele Svete Petke, pozvavši vernike da se saberu u veri i Hristovu reč postave kao temelj života.
Jerej Srpske pravoslavne crkve poručio je da bolest nije kazna, već poziv na duhovno buđenje — i upozorio da savremeni čovek, u pokušaju da pobedi bol i smrt tehnologijom, gubi ono najvrednije: smisao, ljubav i veru.
U besedi za 22. petak po Duhovima, Sveti Nikolaj Ohridski i Žički otkriva zašto je beg u pustinju više od udaljavanja od ljudi — to je put očišćenja duše, borba protiv strasti i trenutak kada čovek prestaje da služi sujeti.
