Na dan velikog jubileja, u Deževi podno Golije, gde su se nekada nalazili dvorovi Stefana Nemanje, služena je liturgija kao snažno podsećanje na duhovno rodno mesto pravoslavnih Srba — tamo gde se rodila svetosavska iskra koja i danas greje srpski narod.
Povodom velikog jubileja — 850 godina od rođenja Svetog Save — njegova svetost patrijarh srpski g. Porfirije služio je 2. maja 2025. godine svetu arhijerejsku liturgiju u hramu Svetog Save u Deževi, na mestu gde je veliki župan Stefan Nemanja utemeljio prvu srpsku državu i gde su se nalazili njegovi dvorovi i saborna crkva. Upravo ovde odrastali su njegovi sinovi Vukan, Stefan Prvovenčani i Rastko, kao i mnogi drugi velikani iz loze Nemanjića.
Foto: preuzeto sa spc.rs
Crkva Svetog save u Deževi
Njegovoj svetosti sasluživali su visokopreosvećena gospoda mitropoliti raško-prizrenski Teodosije i požarevačko-braničevski Ignatije, preosvećeni episkop novobrdski g. Ilarion, kao i brojne sveštenoslužiteljske i monaške ličnosti iz više eparhija Srpske pravoslavne crkve. Liturgiji je prisustvovao i veliki broj vernog naroda iz svih krajeva Raške oblasti.
Foto: preuzeto sa spc.rs
Liturgiju je služio patrijarh Porfirije uz sasluženje vladika: Teodosija, Ignjatija i Ilariona
Obraćajući se prisutnima, patrijarh Porfirije je naglasio da je Sveti Sava uveo srpski narod u tajnu krsta i vaskrsenja Hristovog, zbog čega je Deževa duhovno rodno mesto svih pravoslavnih Srba:
— Sveti Sava je ovde rođen pre 850 godina — to je njegov jubilej, ali i naš jubilej. Odavde je stasavao u čoveka Božjeg, duhovnog gorostasa. Išao je po svetu — do Egipta, do kalifa u Bagdadu, putovao na Zapad — svuda uspostavljao mostove prijateljstva i bratske odnose. Time je pokazao da je ljubav smisao našeg postojanja, da ona pre ili kasnije pobeđuje svaku bitku, pa i onu najtežu. Ljubav prihvata i omalovažavanje i progon, jer nosi krst. A u krstu i raspeću Hristovom sadržana je pobeda Božja.
— Ovde je rođen Sveti Sava i vi koji ste odavde, braćo i sestre, blagosloveni ste i treba da budete ponosni. Ovde smo svi mi rođeni — svi pravoslavni Srbi. Ovo je rodno mesto svakoga od nas! Zato smo vam došli kao rođenoj braći i sestrama, da se ukrepimo vašom verom i ljubavlju i da se zajedno molimo Gospodu da svima podari mir, radost i jedinstvo, da svi budemo jedno — u veri, u vrlini i u dobru — poručio je patrijarh Porfirije.
Foto: preuzeto sa spc.rs
Posle svečanosti u Deževi, patrijarh je posetio crkvu svetih apostola Petra i Pavla u Rasu, gde je osveštao i položio kamen temeljac za novi konak
Nakon liturgije, patrijarh je u pratnji arhijereja posetio crkvu svetih apostola Petra i Pavla, poznatu kao Petrova crkva, u Rasu, gde je osveštao i položio kamen temeljac za novi konak. Tom prilikom poklonio se svetinjama najstarijeg hrišćanskog hrama na prostoru Srbije.
U manastiru Đurđevi stupovi, zadužbini Stefana Nemanje, potom je održana sednica Svetog arhijerejskog sinoda Srpske pravoslavne crkve.
Mesto svetosavskog izvora
Prema predanju, sveti Sava — prvi arhiepiskop srpski — rođen je 1175. godine u tadašnjoj srpskoj prestonici Rasu, na prostoru današnjeg sela Miščiće kod Novog Pazara, u Deževi podno Golije. Vekovima su meštani tog kraja Savindan slavili na livadi u središtu sela, kod metalnog krsta i mladog hrasta za koji se veruje da je označavao mesto rođenja Rastka, najmlađeg sina Stefana Nemanje. Predanje kaže da je upravo tu, u Miščiću, jer je Nemanja svog sina zvao „mišće moje malo“, te je selo po tome dobilo ime.
Nekadašnji sjaj ovog kraja osvetljava istorija saborne crkve, u kojoj je na čuvenom Deževskom saboru 1282. godine kralj Dragutin ustupio presto bratu Milutinu. Tu su i Petrova crkva, u kojoj je Nemanja kršten i gde se 1196. odrekao vlasti i otišao u Hilandar, kao i veličanstveni Đurđevi stupovi — jedan od najvažnijih spomenika nemanjićke duhovnosti.
Arheološka istraživanja u Deževi započeta su 1980-ih godina, kada su otkriveni ostaci stare crkve sa živopisima, kao i srednjovekovno groblje sa nadgrobnim spomenicima iz 14. i 15. veka.
Sagrađena na temeljima predanja i duhovnog pamćenja, današnja crkva svetog Save u Deževi počela je da se uzdiže 2012. godine, kada je postavljen kamen temeljac. Verni narod Deževske doline danas je dočekao da baš u toj crkvi, na dan velikog jubileja 2. maja 2025, patrijarh srpski Porfirije sa arhijerejima Srpske pravoslavne crkve služi svetu liturgiju — kao svedočanstvo živog pamćenja i večne svetosavske vatre.
U svečanoj atmosferi Trojice-Sergijeve lavre, u prisustvu patrijarha Kirila i uglednih jerarha, srpski patrijarh ovenčan je visokim priznanjem za doprinos bogoslovlju i bratstvu dva naroda koje povezuje viševekovna duhovna veza.
Mnoga deca u Beogradu, Nišu ili Novom Sadu nisu čula za Deževu i Miščiće. Vode ih na ekskurzije u Grčku i Tursku, a zaobilaze postojbinu Stefana Nemanje i Svetog Save, kazuje penzionisani profesor Mirko Popovac, koji svakodnevno prolazi pored ostataka Saborne crkve Nemanjića.
U okviru studijskog putovanja kroz Srbiju i Bosnu i Hercegovinu, budući evropski zvaničnici i diplomate iz više od 30 zemalja s pažnjom su slušali poruke poglavara Srpske pravoslavne crkve o duhovnom identitetu, ulozi Crkve u društvu i važnosti dijaloga među različitim kulturama.
Ova jednostavna, a lekovita pita sa sremušem spaja ukus detinjstva, mir domaće trpeze i snagu prirode koju pravoslavni narod od davnina poštuje kao dar od Boga – otkrijte recept koji se prenosi sa kolena na koleno.
Eparhija niška poklonila je osmeh i sigurnost Predragu i Anđeli Antić i njihovim sinovima, koji su, uz blagoslov i slavsku ikonu, uselili u svoj novi dom, izgrađen snagom vere, ljubavi i zajedništva.
Njegova reč bila je uteha narodu, njegov život svedočanstvo Hrista, a njegovo stradanje u logoru Dahau najdublji pečat vere koju ni smrt nije mogla da slomi. Srpska pravoslavna crkva se 3. maja s ljubavlju seća dana kada su njegove svete mošti vraćene u otadžbinu.
U subotu druge nedelje po Vaskrsu donosimo duboku i snažnu pouka ruskog sveca iz njegove knjige "Misli za svaki dan u godini" — reči koje nas podsećaju da se istina Hristova ne gasi, već se neprestano svedoči kroz Crkvu, čuda i preobražene živote.
U vreme strogog posta često ponestane ideja za ukusne obroke na vodi. Donosimo autentičan recept za paštetu od belog pasulja – kremastu, zasitnu i punu ukusa!
Uoči druge godišnjice od tragedije koja je odnela 57 života, otac Hristodulos Papaioanu kaže da je kroz ovaj neverojatan gubitak pronašao snagu da se nosi s patnjom.
Ne morate se odricati bogatih ukusa ni tokom posta – kombinacija crvenog pasulja, prepečenih oraha i začina trpezu će učiniti bogatom vitaminima i vlaknima.
Uvođenje obaveznog ličnog broja u Grčkoj izazvalo je burnu reakciju monaške zajednice sa Atosa, koja upozorava da bi digitalno povezivanje podataka svakog građanina moglo ugroziti versku slobodu i privatnost.
Eparhija niška poklonila je osmeh i sigurnost Predragu i Anđeli Antić i njihovim sinovima, koji su, uz blagoslov i slavsku ikonu, uselili u svoj novi dom, izgrađen snagom vere, ljubavi i zajedništva.
U atmosferi bratske ljubavi i duhovne sabornosti, prvi ljudi Srpske i Grčke pravoslavne crkve razgovarali su o zajedničkoj misiji, izazovima savremenog društva i neprolaznoj snazi jedinstva u Hristu.
Na Tominsku nedelju, pod svodovima crkve Svete Trojice, služena je liturgija kojom je krunisan skoro jedan vek postojanja duhovnog stožera naroda kruševačkog kraja — uz prisustvo mitropolita, sveštenstva i blagočestivog naroda.
U okviru studijskog putovanja kroz Srbiju i Bosnu i Hercegovinu, budući evropski zvaničnici i diplomate iz više od 30 zemalja s pažnjom su slušali poruke poglavara Srpske pravoslavne crkve o duhovnom identitetu, ulozi Crkve u društvu i važnosti dijaloga među različitim kulturama.
Na dan velikog jubileja, u Deževi podno Golije, gde su se nekada nalazili dvorovi Stefana Nemanje, služena je liturgija kao snažno podsećanje na duhovno rodno mesto pravoslavnih Srba — tamo gde se rodila svetosavska iskra koja i danas greje srpski narod.
U tišini kelija i hladu maslinjaka nastaje blagi napitak koji čuva duh molitve, a uz nekoliko sastojaka i malo strpljenja možete ga pripremiti i vi — u svom domu, s verom i mirom u srcu.
Judaizam, kao vera čvrsto utemeljena u Božijem otkrivenju i istorijskom iskustvu, nosi univerzalnu poruku o veri, pravdi, znanju i odgovornosti. Njegove vrednosti i duhovna dubina i danas nadahnjuju milione vernika i poštovalaca širom sveta.
Dok danas jurimo za egzotičnim receptima i brzom hranom, jedno skromno, a čudesno jelo od piletine i belog luka podseća nas kako su naše bake kuvale – tiho, s ljubavlju i bez žurbe. Otkrivamo recept za ćerviš, zaboravljeni klasik domaće kuhinje koji greje i telo i srce.
Ziloti se, kako naglašavaju, bore za čistotu pravoslavne vere. Sve pravoslavne pomesne crkve, osim njihovih koje nazivaju „istinskim pravoslavnim crkvama“, po njihovom mišljenju su početkom 20. veka poklekle pred iskušenjima.
Kada je Blažena Matrona Moskovska jednoj ženi poklonila naizgled obično jaje, niko nije mogao da nasluti da će iz njega ispasti miš — niti da će upravo taj trenutak postati prekretnica ka dubokom preispitivanju savesti i potpunom preobražaju duše.
