Na dan velikog jubileja, u Deževi podno Golije, gde su se nekada nalazili dvorovi Stefana Nemanje, služena je liturgija kao snažno podsećanje na duhovno rodno mesto pravoslavnih Srba — tamo gde se rodila svetosavska iskra koja i danas greje srpski narod.
Povodom velikog jubileja — 850 godina od rođenja Svetog Save — njegova svetost patrijarh srpski g. Porfirije služio je 2. maja 2025. godine svetu arhijerejsku liturgiju u hramu Svetog Save u Deževi, na mestu gde je veliki župan Stefan Nemanja utemeljio prvu srpsku državu i gde su se nalazili njegovi dvorovi i saborna crkva. Upravo ovde odrastali su njegovi sinovi Vukan, Stefan Prvovenčani i Rastko, kao i mnogi drugi velikani iz loze Nemanjića.
Foto: preuzeto sa spc.rs
Crkva Svetog save u Deževi
Njegovoj svetosti sasluživali su visokopreosvećena gospoda mitropoliti raško-prizrenski Teodosije i požarevačko-braničevski Ignatije, preosvećeni episkop novobrdski g. Ilarion, kao i brojne sveštenoslužiteljske i monaške ličnosti iz više eparhija Srpske pravoslavne crkve. Liturgiji je prisustvovao i veliki broj vernog naroda iz svih krajeva Raške oblasti.
Foto: preuzeto sa spc.rs
Liturgiju je služio patrijarh Porfirije uz sasluženje vladika: Teodosija, Ignjatija i Ilariona
Obraćajući se prisutnima, patrijarh Porfirije je naglasio da je Sveti Sava uveo srpski narod u tajnu krsta i vaskrsenja Hristovog, zbog čega je Deževa duhovno rodno mesto svih pravoslavnih Srba:
— Sveti Sava je ovde rođen pre 850 godina — to je njegov jubilej, ali i naš jubilej. Odavde je stasavao u čoveka Božjeg, duhovnog gorostasa. Išao je po svetu — do Egipta, do kalifa u Bagdadu, putovao na Zapad — svuda uspostavljao mostove prijateljstva i bratske odnose. Time je pokazao da je ljubav smisao našeg postojanja, da ona pre ili kasnije pobeđuje svaku bitku, pa i onu najtežu. Ljubav prihvata i omalovažavanje i progon, jer nosi krst. A u krstu i raspeću Hristovom sadržana je pobeda Božja.
— Ovde je rođen Sveti Sava i vi koji ste odavde, braćo i sestre, blagosloveni ste i treba da budete ponosni. Ovde smo svi mi rođeni — svi pravoslavni Srbi. Ovo je rodno mesto svakoga od nas! Zato smo vam došli kao rođenoj braći i sestrama, da se ukrepimo vašom verom i ljubavlju i da se zajedno molimo Gospodu da svima podari mir, radost i jedinstvo, da svi budemo jedno — u veri, u vrlini i u dobru — poručio je patrijarh Porfirije.
Foto: preuzeto sa spc.rs
Posle svečanosti u Deževi, patrijarh je posetio crkvu svetih apostola Petra i Pavla u Rasu, gde je osveštao i položio kamen temeljac za novi konak
Nakon liturgije, patrijarh je u pratnji arhijereja posetio crkvu svetih apostola Petra i Pavla, poznatu kao Petrova crkva, u Rasu, gde je osveštao i položio kamen temeljac za novi konak. Tom prilikom poklonio se svetinjama najstarijeg hrišćanskog hrama na prostoru Srbije.
U manastiru Đurđevi stupovi, zadužbini Stefana Nemanje, potom je održana sednica Svetog arhijerejskog sinoda Srpske pravoslavne crkve.
Mesto svetosavskog izvora
Prema predanju, sveti Sava — prvi arhiepiskop srpski — rođen je 1175. godine u tadašnjoj srpskoj prestonici Rasu, na prostoru današnjeg sela Miščiće kod Novog Pazara, u Deževi podno Golije. Vekovima su meštani tog kraja Savindan slavili na livadi u središtu sela, kod metalnog krsta i mladog hrasta za koji se veruje da je označavao mesto rođenja Rastka, najmlađeg sina Stefana Nemanje. Predanje kaže da je upravo tu, u Miščiću, jer je Nemanja svog sina zvao „mišće moje malo“, te je selo po tome dobilo ime.
Nekadašnji sjaj ovog kraja osvetljava istorija saborne crkve, u kojoj je na čuvenom Deževskom saboru 1282. godine kralj Dragutin ustupio presto bratu Milutinu. Tu su i Petrova crkva, u kojoj je Nemanja kršten i gde se 1196. odrekao vlasti i otišao u Hilandar, kao i veličanstveni Đurđevi stupovi — jedan od najvažnijih spomenika nemanjićke duhovnosti.
Arheološka istraživanja u Deževi započeta su 1980-ih godina, kada su otkriveni ostaci stare crkve sa živopisima, kao i srednjovekovno groblje sa nadgrobnim spomenicima iz 14. i 15. veka.
Sagrađena na temeljima predanja i duhovnog pamćenja, današnja crkva svetog Save u Deževi počela je da se uzdiže 2012. godine, kada je postavljen kamen temeljac. Verni narod Deževske doline danas je dočekao da baš u toj crkvi, na dan velikog jubileja 2. maja 2025, patrijarh srpski Porfirije sa arhijerejima Srpske pravoslavne crkve služi svetu liturgiju — kao svedočanstvo živog pamćenja i večne svetosavske vatre.
U svečanoj atmosferi Trojice-Sergijeve lavre, u prisustvu patrijarha Kirila i uglednih jerarha, srpski patrijarh ovenčan je visokim priznanjem za doprinos bogoslovlju i bratstvu dva naroda koje povezuje viševekovna duhovna veza.
Mnoga deca u Beogradu, Nišu ili Novom Sadu nisu čula za Deževu i Miščiće. Vode ih na ekskurzije u Grčku i Tursku, a zaobilaze postojbinu Stefana Nemanje i Svetog Save, kazuje penzionisani profesor Mirko Popovac, koji svakodnevno prolazi pored ostataka Saborne crkve Nemanjića.
U okviru studijskog putovanja kroz Srbiju i Bosnu i Hercegovinu, budući evropski zvaničnici i diplomate iz više od 30 zemalja s pažnjom su slušali poruke poglavara Srpske pravoslavne crkve o duhovnom identitetu, ulozi Crkve u društvu i važnosti dijaloga među različitim kulturama.
Ajeti 50:15-16, izdvojeni za 15. novembar, podsećaju na neprekidnu Božiju pažnju i moć stvaranja, izazivajući razmišljanje o odgovornosti, sudbini i unutrašnjem životu svakog čoveka.
Od modelinga i Jutjuba do neočekivane hirotonije, brzog raščinjenja i hapšenja koje je otvorilo „Pandorinu kutiju“ - šta krije telefon oca Partenija i kako bi njegovi podaci mogli da razotkriju čitavu kriminalnu strukturu.
Od prenosa posmrtnih ostataka pesnika iz Amerike do današnje uloge hrama na Crkvini kao duhovnog i kulturnog središta – priča o svetinji koja je postala znak prepoznavanja Trebinja.
Od pažljivo prženog luka do mirisa ljute paprika - otkrijte tajnu starinskog monaškog ribljeg paprikaša koji spaja duh pravoslavnog života i prazničnih trpeza.
Jedinstvena kombinacija ječma, pasulja, povrća i dimljenog mesa vraća nas u kuhinje naših predaka, čuvajući duh starih domaćinstava i porodične molitve kroz generacije.
Nekada nezaobilazna na prazničnim trpezama, ova poslastica se pravila sa strpljenjem i ljubavlju — donosimo autentičan recept koji će vaš dom ispuniti toplinom i mirisom svečanosti.
Centralna proslava velikog jubileja održaće se 24. i 25. oktobra u Deževi, uz svečanu akademiju i liturgijsko sabranje kojim će načalstvovati poglavar Srpske pravoslavne crkve.
Donatorsko veče parohije Svetih Ćirila i Metodija pretvorilo se u svedočanstvo vere, nade i plana koji bi uskoro mogao da dovede do kupovine prvog pravoslavnog hrama u Konektikatu.
Tribina o AI tehnologiji u Crkvi izazvala je oštre reakcije monaha svetinje kraj Golupca, koji tvrde da su kritike zlonamerne i da dodatno remete crkveno jedinstvo.
Svenoćno bogosluženje, pesma hilandarskih monaha i miris tamjana ispunili su lavru dok su poklonici iz raznih zemalja slavili svog ktitora koji je verom i delom utisnuo neizbrisiv pečat u srpsku istoriju i duhovnost
U Sabornom hramu Svetog Nikolaja liturgijskim obredima i molitvenim zajedništvom potvrđena tradicija obrazovanja novih generacija sveštenika i jačanja vere u srpskom narodu.
Od prenosa posmrtnih ostataka pesnika iz Amerike do današnje uloge hrama na Crkvini kao duhovnog i kulturnog središta – priča o svetinji koja je postala znak prepoznavanja Trebinja.
U najvećoj medicinskoj ustanovi u zemlji proslavljena je krsna slava, a priča o hramu koji je preživeo rat, zaborav i preobražaj u mrtvačnicu otkriva koliko je ovo mesto važno za bolesnike, lekare i grad.
Kad su mu rekli da je jedina šansa transplantacija srca, brat Goran nije odustao. Iz bolničke sobe krenuo je na put duhovnog isceljenja ka Hilandaru, gde je pronašao snagu za novi život.
Na trpezi ljubavi u porti Crkve Ružica, poglavar Srpske pravoslavne crkve poručio je vernicima da najveća bitka svakog čoveka nije spoljašnja, već u srcu.
Vernici im se obraćaju u trenucima bolesti, straha i nevolja — njihovo besplatno služenje i zagovor kod Hrista donose zdravlje, utehu i snagu za životne borbe.
Tribina o AI tehnologiji u Crkvi izazvala je oštre reakcije monaha svetinje kraj Golupca, koji tvrde da su kritike zlonamerne i da dodatno remete crkveno jedinstvo.
