MISTERIJA ISPOD SVETINJE U TREBINJU: Arheološka otkrića bacaju novo svetlo na istoriju i poreklo Petropavlovskog manastira

Petropavlov manastir kod Trebinja, jedno od najvažnijih duhovnih središta Hercegovine, ovoga leta otkrio je tajne koje prepisuju istoriju ovog svetog mesta. Dosadašnja uverenja o benediktinskom poreklu manastira pala su pred rezultatima najnovijih arheoloških istraživanja koja je predvodio Muzej Hercegovine iz Trebinja, u saradnji sa Istorijskim institutom iz Beograda.

– Ranije se smatralo da je u ovom prostoru postojao benediktinski samostan, ali nalazi potvrđuju da kompleks potiče iz antičkog, odnosno ranovizantijskog perioda – objašnjava arheolog na projektu dr Dejan Bulić,prenosi sputnikportal.rs.

Wikimedia/Branka Mumalo

 

Prethodna istraživanja iz 1968. godine, kada je arheolog Marko Popović proglasio kompleks benediktinskim, bila su zasnovana na svega nekoliko nalaza keramike i na olako povezanoj arhivskoj građi. Popović je u pisanim izvorima našao pomen samostana „Sankti Petre di kampo“ – Svetog Petra u polju – i nekritički prihvatio teoriju da se objekat nalazio baš na ovom mestu.

Manastir sa korenom u ranovizantijskoj epohi

Danas manastirski kompleks čine dve crkve: veliki hram Svetog Petra iz 1906. godine i manja crkva Svetog Pavla iz 2007. godine. Ipak, pod temeljem velike crkve krije se istorija stara više od pet vekova. Arheološka istraživanja pokazala su da je originalna crkva – bazilika sa krstionicom – nastala još u 5. ili 6. veku.

– Pronašli smo novčić Valentinijana II sa kraja 4. veka, što nam daje okvir za datovanje kompleksa. Građevina je dugo bila u ruševinama, a tokom srednjeg veka prostor je postao groblje, što je narod poštovao vekovima – objašnjava Bulić.

Wikimedia/Slavenko Vukasović

 

Groblje na temeljima svetosti

Iskopavanja su otkrila 20 grobova pod stećcima, uz retke grobne priloge – akču iz 1512. godine, dugme sa nošnje i udicu. Jedna kamena ploča sa natpisom iz 12. veka, na kojoj tri sina podižu spomenik majci, ugrađena je u proskomidiju crkve i sada je vidljiva vernicima.

– Ovo potvrđuje kontinuitet sahranjivanja i pokazuje da su ljudi vekovima znali da je ovo sveto mesto – dodaje Bulić.

Antiči sloj, nastao pre podizanja bazilike, otkriva još starije prisustvo hrišćanske zajednice. U ovom sloju pronađeni su stotine fragmenata krovnih pokrivki, tegula i antičke opeke. Nalazi su apsolutno pouzdani, jer sloj nije bio mešan sa ostalim periodima. Ovo otkriće baca novo svetlo na rani razvoj hrišćanstva u ovom delu Hercegovine.

Episkopsko sedište i neobična orijentacija

Otkrivene krstionice sugerišu da je manastir u ranovizantijskom periodu mogao biti episkopsko sedište. Nažalost, zapadni deo kompleksa, gde bi moglo biti sedište episkopa, pokriven je savremenim grobljem i nije moguće istraživati.

Još jedna neobičnost: hram Svetog Petra odstupa 39 stepeni od klasične istok–zapad orijentacije.

– Moramo proveriti sa astronomima da li se ovakav azimut podudara sa nekim crkvenim praznikom ili je simbolično odabran prema nekom objektu – objašnjava Bulić.

Takva devijacija otvara teorije o kriptohrišćanstvu iz 3. veka, što podseća na nalaze sa obližnjeg rimskog lokaliteta Panik, danas potopljenog u Bilećkom jezeru.

Wikimedia/Bojana Wiki PG

 

Manastirska misterija nad misterijama

Novo otkriće u Petropavlovom manastiru ne menja samo dataciju i poreklo ovog svetog mesta – ono otvara pitanja o ranom hrišćanskom životu u Hercegovini, kontinuitetu vere i duhovnoj snazi koja je održala svetinju kroz vekove. Svaki sloj zemlje, svaki pronađeni predmet priča priču o ljudima koji su vekovima poštovali ovo sveto tlo i verovali u njegovu moć.

Arheološka istraživanja u crkvi Svetog Petra i dalje traju pod rukovodstvom Ivane Grujić, direktorke Muzeja Hercegovine, uz podršku dr Dejana Radičevića sa Filozofskog fakulteta u Beogradu. Sveti Petar i Pavle u Trebinju sada više nisu samo hramovi – oni su živi spomenici istorije i duhovnosti, čiji slojevi i misterije tek čekaju da budu potpuno otkriveni.

 

Ostavite komentar

Пошаљи коментар

Vaš komentar je uspešno snimljen i biće vidljiv nakon verifikacije administratora portala.

0 Komentara