Duhovna riznica 02.08.2024 | 20:50

SKRIVENA ISTORIJA KOJE NEMA U UDŽBENICIMA: Ćerka Proklete Jerine zaslužna za najstariji sačuvani ćirilični dokument sa područja današnje Hrvatske

Izvor: Religija
Autor: Saša Tošić
SKRIVENA ISTORIJA KOJE NEMA U UDŽBENICIMA: Ćerka Proklete Jerine zaslužna za najstariji sačuvani ćirilični dokument sa područja današnje Hrvatske
Printscreen/YouTube/TV Hram

Srpska despotica i celjska grofica Katarina Branković 1454. godine poručila je izradu Varaždinskog apostola, pravoslavne bogoslužbene knjige ispisane crkvenoslovenskim jezikom, koja se danas čuva u Muzeju Srpske pravoslavne crkve.

U bogatom mozaiku srpske istorije, Katarina Branković, ćerka Proklete Jerine (rođena kao Irina Kantakuzin) i despota Đurađa Brankovića, zauzima posebno mesto. Ćerka srpskog despota, koja je bila udata za celjskog grofa Ulriha II (politički brak sa namernom da osigura zapadnu podršku Srpskoj despotovini, dok je njena sestra Mara Branković bila udata za sultana Murata II da bi se obezbedila podrška sa istoka), 1454. godine poručila je izradu Varaždinskog apostola.

Ova bogoslužbena knjiga sačinjena je od apostolskih dela i njihovih poslanica,  dragoceni je artefakt i najstariji sačuvani dokument sa područja današnje Hrvatske ispisan ćiriličnim pismom, koji se čuva u Muzeju Srpske pravoslavne crkve.

YOUTUBE/RTS KULTURNO-UMETNIČKI PROGRAM - ZVANIČNI KANAL
Roditelji Katarine Branković, despot Đurađ i despotica Jerina

Kao celjska grofica i supruga Ulriha II, Katarina je pokazala izuzetan interes za kulturna i verska dostignuća, a njeno poreklo kao ćerke srpskog despota, dodatno je uticalo na njenu vezanost za srpsku tradiciju. Ne samo što je naručila izradu Varaždinskog apostola, već je svojim rukama ukrasila i mitru za Beogradsku mitropoliju.

U izradi ove mitre (pokrivač za glavu starozavetnih sveštenika, koji simbolizuje krunu koju je nosio Hrist), korišćeni su najfiniji materijali - zlatovez na teget i zelenoj atlas svili, ravna zlatna nit, svilena nit u boji i biserna zrna.

Wikipedia/Nikolina Šepić
Mitra koju je svojim rukama ukrasila Katarina Branković (levo) i Varaždinski apostol (desno), čuvaju se u Muzeju SPC

U medaljonima mitre izvezene su reči posvete: “Bogorodice devo, primi moje darove”, dok je središnji deo krasio tekst: “Ovu mitru stvori gospođa Katakuzna Mitropoliji beogradskoj”. Mitra, svedok vekova i verni čuvar tradicije, čuvana je u manastiru Krušedol sve do 1941. godine, a danas je deo postavke Muzeja Srpske pravoslavne crkve.