Pravoslavna crkva u Moldaviji suočava se s najvećim izazovom u svojoj istoriji – dve mitropolije, sukobljene strane i političke igre dovode u pitanje duhovno jedinstvo naroda.
Na prostoru između reka Prut i Dnjestar, gde se prostire plodna zemlja Moldavije, vekovima je odjekivala molitva pravoslavnih vernika. Njihova vera bila je svetionik kroz burnu istoriju ovog podneblja, oblikujući identitet naroda i čuvajući ga od mnogih iskušenja. Međutim, poslednjih decenija, na horizontu moldavskog pravoslavlja pojavila se senka raskola, preteći jedinstvu Crkve i naroda.
Koreni podele: Istorijski osvrt
Da bismo razumeli sadašnje izazove, potrebno je vratiti se u prošlost. Početkom 19. veka, nakon Rusko-turskog rata, istočni deo kneževine Moldavije, poznat kao Besarabija, pripojen je Ruskoj Imperiji. Tada je 1813. godine osnovana Kišinjevska eparhija u sastavu Ruske pravoslavne crkve. Međutim, nakon Prvog svetskog rata i raspada carstava, Besarabija se 1918. godine ujedinila sa Rumunijom, a eparhija je uključena u sastav Rumunske pravoslavne crkve. Ova promena jurisdikcije ostavila je duboke tragove u svesti vernika i sveštenstva, stvarajući temelje za buduće nesuglasice.
Početak raskola: Osnivanje Besarabijske mitropolije
Nakon pada komunizma i sticanja nezavisnosti Moldavije početkom 1990-ih godina, crkveni život suočio se s novim izazovima. Godine 1992, vikarni episkop beljski Petar (Peduraru), zajedno s grupom istomišljenika, odlučuje da se odvoji od Kišinjevske eparhije Ruske pravoslavne crkve i osnuje Besarabijsku mitropoliju pod okriljem Rumunske pravoslavne crkve. Ovaj potez izazvao je burne reakcije. Na skupu klirika Kišinjevske eparhije iste godine, 700 učesnika zatražilo je zabranu sveštenosluženja episkopu Petru, što je potom odlučio Sveti sinod Ruske pravoslavne crkve. Uprkos tome, Rumunska patrijaršija priznaje Besarabijsku mitropoliju, ignorišući protivljenje većine moldavskog klira.
Paralele s ukrajinskim raskolom
Ovi događaji podsećaju na crkvenu krizu u Ukrajini nakon sticanja nezavisnosti. Kao i u Moldaviji, pojavile su se grupe koje su težile odvajanju od kanonske Crkve, tražeći priznanje drugih pravoslavnih jurisdikcija. Međutim, dok je u Ukrajini Carigradska patrijaršija 2019. godine priznala Pravoslavnu crkvu Ukrajine, u Moldaviji je Rumunska crkva to učinila još 1992. godine, što je izazvalo dugotrajne tenzije.
Reakcija Ruske pravoslavne crkve i međunarodni pritisci
Ruska pravoslavna crkva nije prekinula evharistijsko zajedništvo s Rumunskom crkvom, već je nastojala da kroz dijalog pronađe rešenje. Krajem 1990-ih godina održani su sastanci dveju crkava u Ženevi i Gracu, ali bez značajnog pomaka. Istovremeno, moldavska vlada, pod pritiskom međunarodnih institucija poput Parlamentarne skupštine Saveta Evrope i Stejt departmenta SAD, 2002. godine registruje Besarabijsku mitropoliju, čime dodatno komplikuje situaciju.
Aktuelna situacija i izazovi
Danas, skoro tri decenije kasnije, raskol u moldavskom pravoslavlju i dalje je prisutan. Prozapadne moldavske vlasti sve češće izražavaju stavove protiv Moldavske mitropolije pod okriljem Ruske pravoslavne crkve. U avgustu 2024. godine, poslanik vladajuće partije PAS, Vasile Šojmar, izjavio je da vlast namerava da zabrani kanonsku Crkvu, što je kasnije demantovala predsednica Maja Sandu. Iako je većina stanovništva verna Moldavskoj mitropoliji, ove izjave ukazuju na rastuće tenzije i mogućnost daljih podela.
Pogled unapred: Mogućnosti za pomirenje
Uprkos izazovima, postoji nada za prevazilaženje raskola. Većina Moldavaca ostaje verna Moldavskoj mitropoliji, a ideja o ujedinjenju s Rumunijom nema široku podršku. Predstojeći parlamentarni izbori mogli bi doneti promene u političkom pejzažu, otvarajući prostor za umerenije i pragmatičnije snage koje bi mogle raditi na pomirenju i očuvanju crkvenog jedinstva. Kao što je poglavar Ruske pravoslavne crkve više puta istakao, sudbina pravoslavlja u Moldaviji treba da se rešava uz uvažavanje mišljenja klira i vernog naroda, čuvajući vekovnu tradiciju i duhovnost ovog podneblja.
Dok se molitve uzdižu pod svodovima moldavskih crkava, vernici se nadaju da će mudrost i ljubav prevladati, te da će pravoslavna vera nastaviti da bude stub identiteta i jedinstva naroda Moldavije.
Uz eksplozivnu napravu i lažne pasoše ukrajinski agenti pokušali da ubiju duhovnog vođu Krima - mitropolita Tihona. Otkrivene zastrašujuće pretnje i špijunske mreže koje sežu do Kijeva. Ukrajinski verni narod, poput hrišćana iz prvih vekova, pronalaze snagu u podrumima i sklonistima, čuvajući veru u danima progona. Bivši operativac CIA Džon Kirijaku iznosi kontroverzne tvrdnje da je vaseljenski patrijarh navodno primio novac od Hilari Klinton za proglašenje autokefalnosti Pravoslavne crkve Ukrajine. Shi-arhimandrit Ilija preselio se u večnost u 94. godini života, bio je monah manastira Optine pustinje u Rusiji i ispovednik ruskog patrijarha Kirila. U 23. subotu po Duhovima, vladika Nikolaj vodi čitaoce kroz večni Božji plan, pokazujući kako kroz Hrista i ličnu slobodnu volju svaki čovek može živeti u pravdi, ljubavi i svetosti – još pre nego što je svet stvoren. Ajeti 50:15-16, izdvojeni za 15. novembar, podsećaju na neprekidnu Božiju pažnju i moć stvaranja, izazivajući razmišljanje o odgovornosti, sudbini i unutrašnjem životu svakog čoveka. Svetitelj iz 4. veka pokazuje jednostavan, ali dubok način da očistimo dušu, prevaziđemo greh i pronađemo unutrašnji mir. Od modelinga i Jutjuba do neočekivane hirotonije, brzog raščinjenja i hapšenja koje je otvorilo „Pandorinu kutiju“ - šta krije telefon oca Partenija i kako bi njegovi podaci mogli da razotkriju čitavu kriminalnu strukturu. Od prenosa posmrtnih ostataka pesnika iz Amerike do današnje uloge hrama na Crkvini kao duhovnog i kulturnog središta – priča o svetinji koja je postala znak prepoznavanja Trebinja. Jednostavan i brz recept za kolač koji u dom donosi miris domaće kuhinje i radost zajedništva u posne dane. Od pažljivo prženog luka do mirisa ljute paprika - otkrijte tajnu starinskog monaškog ribljeg paprikaša koji spaja duh pravoslavnog života i prazničnih trpeza. Skromne namirnice, otmen ukus – manastirski zapis iz 1855. godine vraća na trpezu zalogaj koji je nekada krasilo srpsko dvorsko posluženje. Jedinstvena kombinacija ječma, pasulja, povrća i dimljenog mesa vraća nas u kuhinje naših predaka, čuvajući duh starih domaćinstava i porodične molitve kroz generacije. Nekada nezaobilazna na prazničnim trpezama, ova poslastica se pravila sa strpljenjem i ljubavlju — donosimo autentičan recept koji će vaš dom ispuniti toplinom i mirisom svečanosti.
Khaled DESOUKI / AFP / Profimedia
Shutterstock
Duhovna riznica
12:08 | 28.02.2025
U POSLEDNJI ČAS SPREČEN ATENTAT NA VLADIKU TIHONA: Šokantno otkriće o uplitanju Crkve u špijunske igre
Duhovna riznica
18:31 | 08.03.2025
KROZ NEPRAVDU DO SVETLOSTI: Vernici u Ukrajini se mole u katakombama, kao u srednjem veku
Duhovna riznica
12:27 | 14.03.2025
RASKOL U PRAVOSLAVLJU PLAĆEN MILIONIMA? Bivši agent CIA otkrio da su SAD patrijarhu Vartolomeju platile da osnuje raskolničku ukrajinsku crkvu
Duhovna riznica
19:50 | 17.03.2025
VELIKI GUBITAK ZA PRAVOSLAVLJE: Upokojio se važan duhovnik, monah koji je bio kidnapovan prošle godine
Vaš komentar je uspešno snimljen i biće vidljiv nakon verifikacije administratora portala.
Duhovna riznica
07:30
NAJVEĆA TAJNA SPASENJA: Vladika Nikolaj otkriva ono što je Bog znao pre nego što smo se rodili
Islam
02:00
TAJNA NEVIDLJIVE PRISUTNOSTI: Kako jedan uvid može promeniti vaš život i misli
Duhovna riznica
00:01
OVE TRI SILE NAS TERAJU NA GREH: Sveti Jefrem Sirin otkriva lek za svaku od njih
Duhovna riznica
21:00 | 14.11.2025
OVO JE MONAH PARTENIJE, BIVŠI MANEKEN KOJI JE UHAPŠEN ZBOG KRIMINALNIH POSLOVA: Tajna prošlost, iznenadna hirotonija i mreža koja se sada raspada
Crkve i manastiri
20:21 | 14.11.2025
POSETILI SMO SVETINJU U KOJOJ JE ISPUNJEN ZAVET JOVANA DUČIĆA: Šta zapravo čuva Hercegovačka Gračanica - tajna koja je Trebinje zauvek promenila (VIDEO)
Posni recepti
09:54 | 27.09.2025
STARINSKI MAKEDONSKI KOLAČ PO ORIGINALNOM RECEPTU: Sočna posna poslastica koja okuplja porodicu
Posni recepti
11:48 | 19.08.2025
RETKO STARINSKO JELO VEČNOG UKUSA: Tradicionalni recept iz manastira Krušedol koji greje dušu i telo
Posni recepti
10:47 | 30.08.2025
SALATA SA SRPSKIH DVOROVA: Stari recept jeromonaha Jeroteja iz 19. veka otkriva kako se jednostavni sastojci pretvaraju u bogatstvo ukusa
Mrsni recepti
10:00 | 23.09.2025
RIČET – ZABORAVLJENO JELO KOJE JE BILO OMILJENO NA CELOM BALKANU: Ovaj recept iz bakine sveske unosi toplinu u dom
Mrsni recepti
10:46 | 20.09.2025
STARINSKI RECEPT ZA NAJUKUSNIJU SREMSKU ŠTRUDLU SA MAKOM: Mirisi detinjstva koji vraćaju sećanja i okupljaju porodicu
Svetogorski monasi upozoravaju da oni ne smeju biti uvučeni u crkvene sukobe, dok ukrajinski mitropolit Epifanije traži međunarodnu i panpravoslavnu potvrdu svog položaja.
Poglavar Bugarske pravoslavne crkve otkriva zašto ne priznaje raskolničku Pravoslavnu crkvu Ukrajine i zašto veruje da podela unosi duhovnu konfuziju među pravoslavne vernike širom sveta
Na Kosovu i Metohiji, u Ukrajini i Moldaviji pokrenuti su koordinisani pokušaji razbijanja crkvenog jedinstva, upozoravaju sveštenici i istoričari. Meta su pravoslavni Sloveni, a cilj je potkopavanje njihove vere, identiteta i svetinja.
Samo nekoliko meseci nakon što su obnovile liturgijsko jedinstvo, dve drevne patrijaršije, jerusalimska i antiohijska, ponovo su u sukobu zbog jurisdikcije u Kataru.
U 23. subotu po Duhovima, vladika Nikolaj vodi čitaoce kroz večni Božji plan, pokazujući kako kroz Hrista i ličnu slobodnu volju svaki čovek može živeti u pravdi, ljubavi i svetosti – još pre nego što je svet stvoren.
Svetitelj iz 4. veka pokazuje jednostavan, ali dubok način da očistimo dušu, prevaziđemo greh i pronađemo unutrašnji mir.
Od modelinga i Jutjuba do neočekivane hirotonije, brzog raščinjenja i hapšenja koje je otvorilo „Pandorinu kutiju“ - šta krije telefon oca Partenija i kako bi njegovi podaci mogli da razotkriju čitavu kriminalnu strukturu.
Pravoslavlje uči da čovek nikada nije izgubljen dokle god postoje ljubav i molitva.
Od prenosa posmrtnih ostataka pesnika iz Amerike do današnje uloge hrama na Crkvini kao duhovnog i kulturnog središta – priča o svetinji koja je postala znak prepoznavanja Trebinja.
U najvećoj medicinskoj ustanovi u zemlji proslavljena je krsna slava, a priča o hramu koji je preživeo rat, zaborav i preobražaj u mrtvačnicu otkriva koliko je ovo mesto važno za bolesnike, lekare i grad.
Kad su mu rekli da je jedina šansa transplantacija srca, brat Goran nije odustao. Iz bolničke sobe krenuo je na put duhovnog isceljenja ka Hilandaru, gde je pronašao snagu za novi život.
Na trpezi ljubavi u porti Crkve Ružica, poglavar Srpske pravoslavne crkve poručio je vernicima da najveća bitka svakog čoveka nije spoljašnja, već u srcu.
Vernici im se obraćaju u trenucima bolesti, straha i nevolja — njihovo besplatno služenje i zagovor kod Hrista donose zdravlje, utehu i snagu za životne borbe.
Saznajte kako naklíjano seme, šargarepa i med postaju prirodna bomba vitamina i minerala, bez belog šećera.
Tribina o AI tehnologiji u Crkvi izazvala je oštre reakcije monaha svetinje kraj Golupca, koji tvrde da su kritike zlonamerne i da dodatno remete crkveno jedinstvo.
