Svetinja u centru Beograda, koja se nalazi na rubu Tašmajdanskog parka
Ruski doseljenici, koji su bežali od boljševika na zgarištu carevine, i obreli se u tadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji, ostavili su značajan uticaj na beogradsku kulturu i, naročito, arhitekturu. Ali, jedan autentičan, duboko intiman i skroman biser koji je ta emigracija ostavila Beogradu jeste – ruska crkva na Tašmajdanu.
Mala, naročito u poređenju sa susednom i grandioznom Crkvom svetog Marka, ali neobično lepa bela građevina skrivena je iza srpske bogomolje i posvećena je Svetoj Trojici.
Građena je u vreme kada se u prestonici naveliko radilo na podizanju hramova, a premda su Rusi bili iste vere, ipak su imali potrebu da se okupljaju u posebnoj svetinji, građenoj u stilu koji će ih podsećati na zavičaj i okupljajući se zajedno na ovom svetom mestu.
I naravno, to je bilo mesto gde su sa svojim duhovnicima mogli da razgovaraju na maternjem jeziku.
Kamen temeljac položen je iste godine kada je crkva i završena – 1924. Ko bi rekao da ova mala, blještavobela crkva, sa specifičnim krovom na tom mestu stoji stotinu godina.
Da ne bi svoje molitve obavljali u zgradi Treće muške gimnazije i izbegličkoj kuhinji, 1923. godine dobili su baraku na početku tašmajdanskog grebena. Ima nekih teorija da je to bila čak lokacija nekadašnje mrtvačnice starog groblja na Tašmajdanu, od kog danas nema ni traga. Ono što je sigurno to je da je 250 kvadratnih metara nekadašnjeg groblja, a danas parka za ponos Beograđana, bilo dodeljeno Rusima za izgradnju ove crkvice koja je postala novi nenametljivi simbol duhovnosti ruskih nevoljnika.
Ne samo što je izgled crkve, spoljašnji i unutrašnji, podsećao na domovinu, već su tu bili i brojni predmeti koje je emigracija, inače pripadnici viših društvenih slojeva, donela u Beograd. To su pre svega bile ikone i zastave. Predmeti koji su ispunili svetinju bili su praktično ono što su izbeglice mogle da ponesu sa sobom u torbama, bežeći od sigurne smrti.
Tadašnja jugoslovenska vlada takođe je pomogla izgradnju ovog hrama, a Nikola Pašić je darovao crkvi zvono. Jedna od tajni ove crkve koju mnogi Beograđani danas ne znaju jeste da se tu nalazi i grob poslednjeg carskog generala koji je vodio vojnu borbu protiv boljševika – legendarnog Petra Nikolajeviča Vrangela, glavnokomandujućeg ruske belogardijske armije. On je preminuo 1928. godine u Briselu, a njegovi posmrtni ostaci naredne godine preneti su u Beograd.
Schutterstock
Zvono darivao Nikola Pašić
Nažalost, u toku Drugog svetskog rata iz crkve su odnete u Drezden stare zastave ruskih pukova. Neke zastave bile su čak iz vremena ratova protiv Napoleona i Osmanskog carstva.
Ono što nisu odneli nacisti, sa sobom su ponele jedinice sovjetske Crvene armije koje su ušle u Beograd oktobra 1944. godine. Iako u životnoj borbi protiv nemačkih nacista, Sovjeti nisu zaboravili svoje arhineprijatelje, cariste koji su ostali verni zakletvi Caru Nikolaju Romanovu. Osim progona ovih ljudi po Beogradu, sovjetski boljševici, sada u ulozi nepobedive vojske, odneli su netragom simbol nekadašnje veličine i slave carske vojske – ratne zastave. Pod nekim od tih barjaka bile su izvojevane i poslednje pobede u bitkama protiv boljševizma…
Instagram - emmahemingwillis
Nikolaj II Romanov
Iako sama crkva nije bila oštećena u uličnmim borbama koje su se oko nje vodile tom prilikom, u sledećem ratu kome je svedočila, NATO agresiji na tadašnju Jugoslaviju 1999. godine, prilikom bombardovanja RTS i ona je značajno bila oštećena.
Rusi jesu ovu crkvu napravili za sebe, i to dobrovoljnim prilozima kako pripadnika njive zajednice, tako i Beograđana i naše vlade, ali ona je ostala našem gradu u amanet.
I više od toga, postala je simbol prijateljstva Srba i Rusa, iste vere. Danas se u Crkvi svete Trojice čuje mahom srpski jezik. Vernici dolaze s posebnim poštovanjem, mole se i traže utehu.
Crkva Svete Trojice je tek posle završetka Drugog svetskog rata dobila status Podvorja Moskovskog patrijarhata, kao predstavništvo Moskovske patrijaršije.
U centralnoj sali „Manjež“ u Moskvi otvorена je jubileјna izložba koja kroz ikone, multimedijalne prikaze i istorijske dokumente ističe vekovnu tradiciјu dobrotvorstva, pozivaјući sve posetioce da istraže bogato kulturno i duhovno nasleđe pravoslavne Rusije.
Istraživači upozoravaju na mogućnost da crkva bude uporište za prikupljanje informacija, dok su predstavnici crkve negirali bilo kakve veze sa ruskim obaveštajnim službama.
Potomak ruskih izbeglica i istaknuti stručnjak za rusku književnost i jezik napustio nas je, ostavljajući neizbrisiv trag u srpskoj kulturi. Njegov doprinos prosveti, pedagoški rad i decenije služenja crkvenom životu zauvek će ostati deo našeg sećanja.
U mladosti je bio vojnik, a pošto je bio veoma obrazovan i hrabar, veoma se dopao caru Dioklecijanu, koji ga je postavio za načalnika svoje dvorske garde.
Proterivanje otvara neprijatno pitanje dvostrukih aršina, selektivne tolerancije i toga kome je dozvoljeno da peva, a kome ne — čak i na praznik koji bi trebalo da nosi poruku mira i praštanja.
Jedinstvena kombinacija ječma, pasulja, povrća i dimljenog mesa vraća nas u kuhinje naših predaka, čuvajući duh starih domaćinstava i porodične molitve kroz generacije.
Selsko meso, staro jelo iz ruralnih krajeva, vraća se na trpeze kao simbol zajedništva, topline doma i prazničnih okupljanja — a tajna njegovog bogatog ukusa krije se u jednostavnim sastojcima i sporom, strpljivom krčkanju.
Pripremite ove nežne kolačiće po receptu koji se čuva generacijama i otkrijte kako svaki zalogaj može da probudi sećanja, poveže porodicu i upotpuni praznično slavlje.
Na osnivačkoj skupštini Ruskog istorijskog društva u Beogradu istaknuto je da novoformirana institucija ima misiju da čuva istorijsku istinu i jača duhovne veze srpskog i ruskog naroda.
Jelena Georgijevna, izdanak velikih dinastija, ostavila je plemićke titule i raskošne palate da bi pronašla unutrašnji mir, pokorivši se Božjoj volji kroz nevolje, porodične tragedije i neugaslu duhovnu žeđ u dalekoj zemlji.
Više od dve decenije nakon upokojenja oca Gavrila (Antonijeviča), njegove reči – o krvavom mesecu nad Kosovom, Beogradu bez blagoslova i sudbini pravoslavlja – i dalje bude snažne emocije, tumačenja i poziv na pokajanje.
U Palati Srbija sabrali su se ugledni teolozi i istoričari iz Srbije i Rusije kako bi govorili o neprolaznom značaju Svetog vladike Nikolaja za našu veru, narod i identitet — od bogomoljačkog pokreta do današnje srpske teologije.
Podignuta na temeljima vizantijske bazilike, sa sačuvanim ugovorom o gradnji iz 1281. i grobovima potomaka loze Nemanjića, ova svetinja kod Brodareva svedoči o veri, razaranju i tihom opstanku uprkos pljačkama, ruševinama i zaboravu.
Nakon zemljotresa, ratova i sistematskog uništavanja, završna faza građevinskih radova na hramovima Svetog Spiridona, Svetog Nikole i parohijskog doma u Petrinji budi nadu pravoslavnih vernika u ovom kraju.
U vreme kada je vera bila progonjena, a javno ispovedanje Hrista smatrano prestupom, dogodilo se čudo koje je stotine, pa i hiljade ljudi vratilo Bogu.
Džuman Al-Kavasmi prvi put javno govori o životu u okruženju gde je mržnja bila obaveza, o sumnjama koje su je razdirale i iskustvu koje ju je odvelo na put potpuno suprotan onome na koji je bila usmeravana.
Dok se pred doček 2026. godine figurice po istočnom kalendaru nude kao amajlije za sreću, njihovo biblijsko značenje otvara neprijatna, ali važna pitanja o granici između dekoracije, sujeverja i hrišćanske savesti.
