VATICAN MEDIA / IPA/IPA / Sipa Press / ProfimediaPashalna unija znači da će od te godine pa nadalje, Rim i Carigrad uvek istog dana praznovati Pashu (Vaskrs)
Hiljadu godina nakon Velike šizme, Carigradska patrijaršija i katolička crkva ponovo se približavaju. Mitropolit zborničko-tuzlanski u svom autorskom tekstu objašnjava kako Pashalna unija otvara pitanje budućnosti pravoslavlja, crkvene politike i uticaja Vatikana na Istok.
Turci su osvojili najpre Grke, a potom i ostale balkanske narode, i, kao što je poznato, ovim našim prostorima su vladali skoro 500 godina. Da napomenemo da je naš veliki arhijerej, pravnik i istoričar dr Nikodim Milaš, u svojoj knjizi "Pravoslavna Dalmacija" govorio o stradanju pravoslavnih hrišćana u Dalmaciji, Primorju pa sve do Soluna, upravo u vreme krstaških ratova.
Idući putem Via Egnatia (Ignjatijev put, koji je povezivao rimske provincije Ilirik, Makedoniju i Trakiju sa Konstantinopoljem), oni su za sobom ostavljali pustoš, porušili većinu pravoslavnih crkava, opljačkali ih i proterali pravoslavne hrišćane sa tih prostora. To će u mnogome doprineti tome da rasparčano Vizantijsko carstvo Turci Osmanlije bez mnogo teškoća zauzmu.
Godina 2025. ide kao puška zapeta. Šta će ova godina doneti? Mnogi su najavili, neki prorokovali, a stvari se događaju i nastavljaju. A za nas je najznačajnija – najavljena Pashalna unija između Rima i Carigrada, Latina i Grka.
Credit: Handout / AFP / Profimedia
Patrijarh carigradski Vartolomej i papa Franja
Pashalna unija – šta je to? Često me ljudi iz naroda pitaju za Pashalnu uniju, nešto su načuli, pa bi želeli da znaju da li je to nešto važno, nešto što je već bilo u starini, ili nešto novo. Odgovorio sam im: – Da, novo je, ali i staro.
Velika šizma
Crkva je bila jedinstvena, Jedna, Sveta, Saborna i Apostolska sve do 1054. godine. Te godine će doći do razlaza između Rima i Carigrada i podele na istočno i zapadno hrišćanstvo. To je bila velika tragedija u životu hrišćanske crkve. Da bi potvrdili svoju odluku, iz Rima je latinska delegacija došla u Carigrad i donela dekret o prekidu međucrkvenog opštenja i predala anatemi Carigradsku crkvu. To će malo kasnije uraditi i Carigradska crkva prema Rimskoj. Tako se hiljadugodišnja zajednica Hrišćanske Crkve podelila na dva dela – Istok i Zapad, kao što se zavesa u Jerusalimskom hramu pocepala na dvoje u vreme Hristovog Raspeća.
Od tada, pa evo već hiljadu godina, Rim u crkvenom smislu ide svojim putem, nažalost putem sile i moći, upodobljavajući se više tradiciji Rimske imperije nego rane crkve. Odmah posle crkvene šizme 1054. godine, rimokatolički Zapad, predvođen rimskim papom, napušta svoje jevanđelske simvole, krst i Jevanđelje, i uzima štit i mač u ruke i kreće u osvajanje ostatka sveta.
Papa, pokrećući navodno borbu protiv islama, usput je napadao sve pravoslavne zemlje koje su mu se našle na putu: Dalmaciju, Srbiju i Grčku. Zapadni krstaši su u tim pravoslavnim zemljama činili takve zločine i bogohulna dela kakva Turci nisu učinili za 500 godina vladavine na ovim prostorima.
Istočno hrišćanstvo je takođe išlo svojim putem – putem propovedi Jevanđelja, putem čuvanja pravoslavne vere i učenja koja su potvrđena Saborima i svetim Ocima. To je bila i ostala bitna karakteristika pravoslavnog hrišćanstva uopšte.
Posledice krstaških ratova
Ono što će biti veliko iskušenje za Istočno Hrišćanstvo jesu, s jedne strane, Krstaški ratovi (12–14. v.) koje je papa poveo navodno protiv islama u Svetoj Zemlji. Međutim, na tom osvajačkom putu su krstaši, kao što smo već rekli, opustošili i razorili mnoge pravoslavne svetinje i čitave gradove, najviše Solun, a potom i sam Carigrad. Poznato je da su se rimokatolici u to vreme rukovodili jezuitskim principom – cilj opravdava sredstvo.
Otuda njihova dobra namera da oslobode Svetu Zemlju opravdavala je sve njihove zločine prema pravoslavnim narodima koje su tada činili, što je nebivala praksa i logika u čitavoj istoriji Hrišćanstva. Ali kad se izgubi blagodat, ljudi se počinju rukovoditi telesnim umom, i ono što im juče nije bilo moguće, danas im postaje moguće. Papski Krstaški ratovi su u mnogome oslabili Vizantiju, koja će kasnije, tako oslabljena, postati lak plen turskim osvajanjima, što će biti krunisano konačnim padom Carigrada 1453. godine. Od tada, u grčkom narodu vlada sećanje da su Latini srušili Vizantiju i predali je Turcima.
Pad Srba pod Osmansko carstvo
Turci su osvojili najpre Grke, a potom i ostale balkanske narode, i kao što je poznato, ovim našim prostorima su vladali skoro 500 godina. Da napomenemo da je naš veliki arhijerej, pravnik i istoričar dr Nikodim Milaš, u svojoj knjizi Pravoslavna Dalmacija, govorio o stradanju pravoslavnih hrišćana u Dalmaciji, Primorju pa sve do Soluna, baš u vreme krstaških ratova.
Credit: Sunny Celeste / imageBROKER / Profimedia
Osmanlije su osvojili najpre Grke, a potom i ostale balkanske narode
Idući putem Via Egnatia (Ignjatijev put koji je povezivao Rimske provincije Ilirik, Makedoniju, Trakiju sa Konstantinopoljem), oni su za sobom pustoš ostavljali, većinu pravoslavnih crkava porušili, opljačkali i pravoslavne hrišćane proterali sa tih prostora. To će u mnogome doprineti da rasparčano Vizantijsko Carstvo Turci Osmanlije bez mnogo teškoća zauzmu.
Mračan period
Period osmanskog ropstva svakako je jedan od najmračnijih perioda u istoriji našeg srpskog naroda. Čim pomenemo Turke, to nas asocira na ropstvo, na danak u krvi, otimanje i odvođenje srpske dece u Tursku, da bi se kasnije vratili kao janjičari i vojnici i borili se protiv sopstvenog naroda.
unknown / imageBROKER / Profimedia
Pashalna unija znači da će od 2025. godine pa nadalje, Rim i Carigrad uvek istog dana praznovati Pashu (Vaskrs)
Crkveni život u Srbiji i srpskim zemljama u tom periodu bio je sveden na minimum, što se odnosilo i na graditeljstvo i na crkvenu prosvetu. Turski dugogodišnji zulum bio je razlog što se u Srbiji pokrenuo Prvi srpski ustanak 1804. pod Karađorđem, čime je započela Srpska revolucija (1804–1835), koja je završena donošenjem našeg prvog Sretenjskog ustava 1835. godine. Ubrzo nakon propasti Hadži-Prodanove bune, pod Milošem Obrenovićem 1815. godine započeo je Drugi srpski ustanak. Iako ti ustanci nisu doneli potpune rezultate i bili su ugušeni, u narodu je probuđen srpski slobodarski duh i želja da se konačno oslobodi dugogodišnjeg turskog jarma i ropstva.
Šta je pashalna unija?
Vratimo se sada na najavljenu uniju između Rima i Carigrada, Rima i Novog Rima, koja će započeti Pashalnom unijom od 2025. godine. Pashalna unija znači da će od te godine pa nadalje, Rim i Carigrad uvek istog dana praznovati Pashu (Vaskrs) i to po drevnoj pashaliji pravoslavne crkve.
Međutim, ono što je manje poznato, a gotovo nepoznato u našem narodu, jeste da je papa, prihvatajući datum praznovanja Vaskrsa po pravoslavnoj pashaliji, tražio saglasnost Carigrada da može da vrši službu Petrovog naslednika i na Istoku. To znači da će papa biti papa i za pravoslavne Grke i na Istoku i na Zapadu, što je patrijarh Vartolomej prihvatio, a potom i Carigradska patrijaršija.
Credit: Handout / AFP / Profimedia
Patrijarh carigradski Vartolomej i papa Franja dugo su pripremali Pashalnu uniju
Druga važna najava za 2025. godinu jeste teološki simpozijum, koji će biti održan na jesen u Rimu, a čija je tema – Mesto i uloga rimskog pape u prvom milenijumu hrišćanstva. Na tom simpozijumu učestvovaće teolozi iz različitih konfesija – katolički, pravoslavni, ali i drugi hrišćanski mislioci. Ipak, ono što je za nas još značajnije od samog simpozijuma jeste činjenica da će tokom njegovog trajanja Urbi et Orbi (gradu i svetu) biti obznanjeno dalji pravac i način sprovođenja unije između Rima i Carigrada.
Ostvarivanje u fazama
Ta unija će biti ostvarivana u fazama, o čemu se u javnosti zasad malo zna. Ono što je poznato jeste da će krajnji cilj biti potpuno ujedinjenje dve crkve – latinske i grčke. Kruna tog ujedinjenja biće zajedničko služenje svete liturgije i zajedničko pričešće (interkomunija). Do potpunog ujedinjenja preporučivaće se vernicima jedne i druge konfesije da mogu da se pričešćuju jedni kod drugih.
Prema nekim pretpostavkama, za potpuno crkveno ujedinjenje Rima i Carigrada biće potrebno između pet i deset godina, a možda i više. Međutim, glavnim akterima i zagovornicima unije neće biti presudan vremenski okvir – za njih je najvažnije da je unija započeta i da neće stati dok se ne ostvari u potpunosti.
Kada dođe do potpunog jedinstva Latina i Grka i bude obnovljena tzv. drevna pentarhija, koju su činili Rim, Carigrad, Antiohija, Aleksandrija i Jerusalim, u svim crkvenim i javnim glasilima biće objavljeno da je ponovo uspostavljena prvobitna crkva iz prvog milenijuma, zajedničkog i nepodeljenog hrišćanstva. Sve hrišćanske konfesije biće pozvane da se priključe toj, navodno drevnoj apostolskoj crkvi, koja se već sada u medijima naziva – "Crkva Mira". One crkve koje ostanu van ove zajednice biće okarakterisane kao crkve u nejedinstvu i raskolu u odnosu na novu uniju.
Šta će druge pomesne crkve?
Kada je reč o drugim pravoslavnim crkvama koje nisu deo tzv. grčkog korpusa – Rumunskoj, Bugarskoj, Srpskoj, Češkoj, Slovačkoj, Poljskoj, Finskoj, Makedonskoj i Ruskoj crkvi – svaka od njih će morati samostalno da zauzme stav prema novoj – staroj crkvi, odnosno uniji između Rima i Carigrada. Neke će možda odlučiti da se priključe, dok će druge ostati po strani.
Što se Srpske crkve tiče, i mi ćemo morati da na Saboru i Sinodu donesemo zvaničan stav o ovoj novoj crkvenoj realnosti i zajednici Rima i Carigrada. Kako će se sve odvijati i kakve će biti posledice, trenutno niko ne može sa sigurnošću da predvidi. Ali jedno je sigurno – Srbi su kroz istoriju često bili stavljani pred sudbinske izbore, od Kosovske bitke 1389. godine, pa sve do danas, kada se suočavamo sa pitanjem crkvene unije između Grka i Latina.
Mnogo toga može delovati složeno i teško rešivo, ali u svojoj suštini, izbori su jednostavni – ostati na temeljima vere i tradicije ili krenuti putem neizvesnih promena.
Inicijativa za zajedničko praznovanje najvažnijeg hrišćanskog praznika između pravoslavnih i rimokatolika otvorio je raspravu o očuvanju vekovne tradicije. Dok Carigradska patrijaršija vidi priliku za približavanje, ostale pomesne pravoslavne crkve upozoravaju na moguće narušavanje duhovnog identiteta.
Inicijativa za zajedničko praznovanje Vaskrsa između pravoslavnih i rimokatolika 2025. godine izazvala je raspravu o očuvanju pravoslavne tradicije. Episkop bihaćko-petrovački prvi od srpskih arhijereja javno istupio, izražavajući zabrinutost zbog mogućih posledica ovakvog koraka.
Mitropolit zaporoški i melitopoljski osvetljava planove ukrajinskih vlasti koji vode ka uništenju Ukrajinske pravoslavne crkve i njenom spajanju sa Ukrajinskom grkokatoličkom crkvom, dok istovremeno otkriva širu strategiju koju predvode Papa Franja i carigradski patrijarh Vartolomej.
Na praznik Svetog Andreja, kojeg Carigradska patrijaršija obeležava 30. novembra, papinska delegacija predvođena kardinalom Kočom i patrijarh Vartolomej obnovili su zajednički duh ekumenskog dijaloga.
U 23. subotu po Duhovima, vladika Nikolaj vodi čitaoce kroz večni Božji plan, pokazujući kako kroz Hrista i ličnu slobodnu volju svaki čovek može živeti u pravdi, ljubavi i svetosti – još pre nego što je svet stvoren.
Ajeti 50:15-16, izdvojeni za 15. novembar, podsećaju na neprekidnu Božiju pažnju i moć stvaranja, izazivajući razmišljanje o odgovornosti, sudbini i unutrašnjem životu svakog čoveka.
Od modelinga i Jutjuba do neočekivane hirotonije, brzog raščinjenja i hapšenja koje je otvorilo „Pandorinu kutiju“ - šta krije telefon oca Partenija i kako bi njegovi podaci mogli da razotkriju čitavu kriminalnu strukturu.
Od prenosa posmrtnih ostataka pesnika iz Amerike do današnje uloge hrama na Crkvini kao duhovnog i kulturnog središta – priča o svetinji koja je postala znak prepoznavanja Trebinja.
Od pažljivo prženog luka do mirisa ljute paprika - otkrijte tajnu starinskog monaškog ribljeg paprikaša koji spaja duh pravoslavnog života i prazničnih trpeza.
Jedinstvena kombinacija ječma, pasulja, povrća i dimljenog mesa vraća nas u kuhinje naših predaka, čuvajući duh starih domaćinstava i porodične molitve kroz generacije.
Nekada nezaobilazna na prazničnim trpezama, ova poslastica se pravila sa strpljenjem i ljubavlju — donosimo autentičan recept koji će vaš dom ispuniti toplinom i mirisom svečanosti.
Profesorskim umom i pastirskim srcem, otac Darko razotkriva savremene zablude o jedinstvu crkava, govori o raskolu Moskve i Carigrada, veri u doba sinkretizma i zašto su ljudi sve češće u potrazi za nepokolebljivim.
U besedi posle liturgije, patrijarh carigradski podsetio na izjavu svog prethodnika, patrijarha Atinagore, iz 1963. godine o približavanju Rimu, kao i na njegov istorijski susret sa papom Pavlom VI u Jerusalimu 1964. godine, koji je označio prekretnicu u međuhrišćanskom dijalogu.
Četvorodnevni simpozijum u Vatikanu obeležio 1700 godina od Prvog vaseljenskog sabora: papa Lav XIV pozivao na jedinstvo i sinodalnost svih hrišćana, dok pravoslavni glasovi upozoravaju na opasnosti relativizacije vere i gubitka svetootačkog nasleđa.
U prvom privatnom susretu nakon ustoličenja, poglavar Rimokatoličke crkve i vaseljenski patrijarh razgovarali su o zajedničkom Vaskrsu, budućoj proslavi u Nikeji i potrebi teološkog i duhovnog zbližavanja pravoslavlja i katoličanstva.
Donatorsko veče parohije Svetih Ćirila i Metodija pretvorilo se u svedočanstvo vere, nade i plana koji bi uskoro mogao da dovede do kupovine prvog pravoslavnog hrama u Konektikatu.
Tribina o AI tehnologiji u Crkvi izazvala je oštre reakcije monaha svetinje kraj Golupca, koji tvrde da su kritike zlonamerne i da dodatno remete crkveno jedinstvo.
Svenoćno bogosluženje, pesma hilandarskih monaha i miris tamjana ispunili su lavru dok su poklonici iz raznih zemalja slavili svog ktitora koji je verom i delom utisnuo neizbrisiv pečat u srpsku istoriju i duhovnost
U Sabornom hramu Svetog Nikolaja liturgijskim obredima i molitvenim zajedništvom potvrđena tradicija obrazovanja novih generacija sveštenika i jačanja vere u srpskom narodu.
Od prenosa posmrtnih ostataka pesnika iz Amerike do današnje uloge hrama na Crkvini kao duhovnog i kulturnog središta – priča o svetinji koja je postala znak prepoznavanja Trebinja.
U najvećoj medicinskoj ustanovi u zemlji proslavljena je krsna slava, a priča o hramu koji je preživeo rat, zaborav i preobražaj u mrtvačnicu otkriva koliko je ovo mesto važno za bolesnike, lekare i grad.
Kad su mu rekli da je jedina šansa transplantacija srca, brat Goran nije odustao. Iz bolničke sobe krenuo je na put duhovnog isceljenja ka Hilandaru, gde je pronašao snagu za novi život.
Na trpezi ljubavi u porti Crkve Ružica, poglavar Srpske pravoslavne crkve poručio je vernicima da najveća bitka svakog čoveka nije spoljašnja, već u srcu.
Vernici im se obraćaju u trenucima bolesti, straha i nevolja — njihovo besplatno služenje i zagovor kod Hrista donose zdravlje, utehu i snagu za životne borbe.
Tribina o AI tehnologiji u Crkvi izazvala je oštre reakcije monaha svetinje kraj Golupca, koji tvrde da su kritike zlonamerne i da dodatno remete crkveno jedinstvo.
