LOKACIJA MANASTIRA U PERLEZU DUGO BILA MISTERIJA: Otkriće arheologa s kraja prošlog veka osvetlilo drevnu tajnu

Prva crkva Uspenja Presvete Bogorodice podinuta je u delu banatskog mesta Perleza daleke 1708. godine, svedoče nadležni paroh Aleksandar Nišević i prota u penziji Nedeljko Mendebaba. Perlez se sastojao iz dva odvojena naselja Siga i Šanac. Siga je u to vreme bilo razbacano naselje sa tridesetak pravoslavnih srpskih domova, naseljenih ovde posle Velike Seobe Srba 1689. godine. Pored mesta Sige nalazilo se utvrđenje koje se zvalo Šanac i koje je imalo staru crkvu napravljenu od busenja, jedinog građevinskog materijala koga je bilo u izobilju u okolini.

Ova crkva je, po proti Mendebabi, bila posvećena Sv. Arhanđelima jer je slava koja je do danas ostala u Perlezu letnji Arhanđel Gavrilo. Na mestu Sige je austrijski grof Perlas 1752. Godine podigao novo naselje koje je dobilo ime po njemu. Ovo naselje naselili su Srbi iz Potiske i Pomoriške vojne granice. Oko 1760 podiže se Perlez varoš koji je podignut po urbanističkom planu. Drugi hram je podignut po predanju od opeke sa zvonika starog hrama 1808 -1811. godine.

youtube/printscreen/RTV Santos Zrenjanin

Dakle u staro vreme i Perlez varoš i selo Siga imali su svoje dve odvojene srpsko – pravoslavne bogomolje a verovatno je takvo stanje bilo i u vreme formiranja nove banatsko- nemačke ili donje Granice. Dva naselja su se uskoro sjedinila u jedno te je jedna od bogomolja ova stara u mestu Sige gotovo prestala da postoji. Mitropolit Karlovački Pavle Nenadović zadužio je bio monaha Antonija Radivojevića da popiše sve Crkve u ovim krajevima. Za Crkvu u Perlezu 1758. godine kaže se da je postojala stara Crkva bez zvonika velikih dimenzija.

Zvonik je pridodat tek 1760. Godine i on je bio ogromnih dimenzija od opeke tako da je od tog zvonika sazidan kasnije brod ove nove crkve. Ostao je zapis iz 1797. Godine, koji svedoči da je u Perlezu bila jedna „ huda, mala i slaba Crkva ukraj sela“. To je mogla biti samo ona Crkva u mestu Šanac koja se danas nalazi kao kapela na kraju sela na starom mestu, dok je istovremeno postojala i varoška bogomolja koja je bila na kraju sela prema Sigi, gde je sada centar mesta, odnosno na mestu gde se sada nalazi Crkva u Perlezu.

Novi hram je dakle podignut između 1808 – 1811 i u njega je prenet delimično sav pokretni bogoslužbeni iventar iz starih Crkava. Zanimljivo je da se u njoj našlo kasnije sačuvano zvono iz stare šanačke crkve. Zajednički hram je posvećen Uspenju Presvete Bogorodice i stari prota Mendebaba, smatra da to nije slučajno, bar kada je u pitanju odgonetanje položaja nekad postojećeg a danas enigmatičnog manastira Drenovac.

youtube/printscreen/bangeciao

Odlučni boj između mađarske revolucionarne vojske predvođene generalom Kišom i srpske milicije i dobrovoljačkih snaga pod komandom pukovnika Jovana Drakulća odigrao se početkom septembra 1848. godine kod mesta Batka u ataru Perleza. U boju je herojski izgubio život kapetan srpskih dobrovoljaca poslatih u pomoć svojoj braći preko Dunava Janča Mihajlović, kao i više stotina srpskih boraca, sahranjenih ispod neobeležene humke, na kojoj su komunisti napravili vikend naselje. Mađarski husari, konjanici upadaju u Perlez i pale obe pravoslavne bogomolje a narod se sklanja pred naletom zločinaca obavijenih u istoriografiji Mađarske i Srbije velom buržoaskog progresa na ovim prostorima.

Nekim čudom, u Perleškoj crkvi, koja je bila zapaljena, ostao na jednom mestu u oltaru prikaz Krsnog hoda ili litije i tri ikone, kaže stari prota Nedeljko Mendebaba. Nakon poraza revolucionarne mađarske vojske kod Vilagoša od strane Carske Ruske armije 1849. godine, malo je gde pravoslavni srpski seljak mogao u „Vojvodovini“ da se moli Bogu, jer je tad prema savremenim podacima koje je preneo veliki srpski istoričar Milojević stradalo preko 140 hramova u Bačkoj i Banatu.

Srbi iz Perleza su počeli da se okupljaju oko mesta za koje je postojala legenda da se nekada nalazio drevni srpski manastir Drenovac na potezu Gornje Livade kod bunara Vodice u ataru Perleza. Taj manastir je bio podignut u vreme kada su ovim delom Banata i Torontalskom županijom vladali srpski despoti iz loze Brankovića i Lazarevića. I danas se vode rasprave o mestu gde se tačno nalazio ovaj manastir, koji je povezan sa delatnošću u 15. veku, srpskog feudalca Miloša Belmuževića.

youtube/printscreen/bangeciao

Priča kazuje da je on došao u neki srpski manastir koji se nalazio negde blizu reke Tise i koji je bio posvećen Uspenju Presvete Bogorodica sa svojim sinom Vukom kada je upao u tursku zasedu. U zasedi mu gine sin jedinac Vuk. Perležani duboko i danas veruju da je manastir Uspenja Svete Bogorodice ili Drenovac bio na prostoru kultnog mesta Vodice, izvora pritoke Begeja koji se zvao Petra.

Godine 1997. na ovom potezu su vršena arheološka istraživanja u kojima je otkrivena građevina razmera 15 sa 15 metara i 80. grobova na nekih 150 metara istočno od bunara.

Prota Nedeljko Mendebaba kaže da je Vukica Popović svojevremeno pronašla u Beču, staru austrijsku mapu, na kojoj se jasno vidi ucrtan položaj manastira Drenovca, kod jednog velikog izvora ili bunara a odmah u produžetku se prema naselju Martinica pruža jedan rukavac Begeja, što veoma podseća na rečicu Petru. Još je zanimljivije objašnjenje koje je dao verni narod tadašnjem parohu Mendebabi kada se 80-tih godina 20.tog veka okupljao oko kultnog mesta Vodice u Krsnom hodu ili Litiji koja je nošena. Dok su išli prema Vodici, celom dužinom puta, paroh je primetio pored druma, sa obe strane, da svugde ima mladih šibljika neke drvenaste biljke, za koju nije znao kako se zove.

Narod mu je rekao da se to šiblje koje divlje raste od pamtiveka u tom kraju zove dren. Meni je onda bilo jasno, svedoči stari prota, zašto je i manastir dobio ime po fitonimu, Drenovac. Zanimljivo je da su ovaj manastir, osim srpskih, posećivali u 16. i 17. Veku i ruski monasi sa Svete Gore verovatno iz manastira Pantelejmona.

Printscreen/YouTube/BalkanTripTV

Preblagi Bog nije dao da porušeni pravoslavni hramovi u tadašnjoj Austrijskoj a kasnije nagodbom Austro - ugarskoj monarhiji ostanu neobnovljeni. Austrijski i Ruski Carevi su recimo za obnovu zapaljene u istom periodu crkve Svetog Georgija u Bečeju u Bačkoj dali 19.000 odnosno 16.000 ondašnjih forinti i to je manje više poznato.

Manje poznato da je ruski car dao 5.000 forinti za obnovu hrama Uspenja Presvete Bogorodica u Perlezu. Osim toga u Banat su stizala Jevanđelja optočena srebrom iz carske Rusije i mnogi svešteni sasudi i odežde koje danas svedoče o neraskidivosti rusko-srpskih veza, kaže jerej Aleksandar Nišević. Iz zahvalnosti prema blagovernim ruskim carevima i caricama, danas u severnim vratima hrama, nalazi se ispovedaonica, gde verni narod može, da celiva ikone ruskih svetitelja, Svetog Serafima Sarovskog, Svetog Jovana Kronštatskog, Svetog mučenika Nikolaja II Romanova.

Ostavite komentar

Пошаљи коментар

Vaš komentar je uspešno snimljen i biće vidljiv nakon verifikacije administratora portala.

0 Komentara