Manastirska biblioteka bila je od velikog značaja kroz vekove, sa bogatom kolekcijom rukopisnih i štampanih bogoslužbenih knjiga.
Manastir Crna Reka posvećen je Svetim Arhanđelima Mihailu i Gavrilu. Nalazi se u selu Ribariće na tromeđi Kosovske Mitrovice, Rožaja i Novog Pazara, uz litice ogranka planine Mokre Gore i predstavlja jedinstvenu arhitektonsku celinu, jer je priljubljen uz stenu.
Današnja crkva je sagrađena u 16. veku. Manastir pripada Eparhiji raško-prizrenskoj Srpske pravoslavne crkve. Kao celina predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja. Manastir je aktivan, muški i o njemu brinu monasi.
Ko je ktitor manastira?
Ktitor ovog manastira nije poznat, ali se na osnovu predanja pretpostavlja da je ktitor iz dinastije Nemanjić.
Kada je sagrađen manastir Crna Reka?
Pouzdanih pisanih izvora o ktitoru i vremenu gradnje manastira – nema. No sačuvano predanje, kao i pojedini članci i studije naših istoričara umetnosti, svedoče da manastir potiče iz 13. ili eventualno 14. veka.
Pri datovanju izgradnje manastira u najdalju prošlost ide Stojan Novaković, koji govoreći o prenosu moštiju Simeona Nemanje iz Hiladara u Srbiju, kaže da je taj put vodio „sigurno pored manastira Crne Reke u Ibru“. To znači da je manastir postojao na samom početku 13. veka. Govoreći o srpskim crkvama Svetog Arhanđela, Mirjana Ćorović–Ljubinković tvrdi da je crkvu u Crnoj Reci sazidao arhiepiskop Danilo. Takvo mišljenje podrazumeva da je manastir nastao negde u prvoj polovini 16. veka. Narodno predanje veže izgradnju manastira za period posle Kosova.
O manastiru skoro da nema podataka o njegovoj istoriji sve do druge polovine 17. veka. Šta se dešavalo u njemu od dolaska Svetog Joanikija u Devič (to se moglo dogoditi negde krajem 14. veka) pa do ovog vremena, možemo samo slutiti. Najstariji podatak vezan je za godinu nastanka ikonostasa, koji je završen 1601. godine u vreme igumana jeromonaha Đenadija.
SPC
Sveti Joanikije
Zna se pak sigurno da je pećina u kojoj je bogomolja manastira smeštena osvećena podvizima i molitvama velikog srpskog čudotvorca – svetog Joanikija Devičkog, koji se najpre podvizavao ovde u Crnoj Reci, pa kad je pronađen i otkriven, on, smireni monah, da bi izbegao slavu i poštovanje, pobegne i sakrije se od ljudi u neprohodne šume Drenice, gde je produžio svoj bogougodni podvižnički život, i gde je skončao u Gospodu, na mestu gde se sada nalazi Devič.
Freske i mošti manastira
Manastir kroz vekove nikada nije rušen, te je sačuvao svoju prvobitnu fizionomiju. U njemu se čuva i najdragoceniji srpski freskopis 16. veka. Ktitor živopisa i donator crnorečkih slikara je rab božji Nikola, bogati vlastelin, naslikan u skoro prirodnoj veličini na zapadnom zidu niše u neobičnoj donatorskoj kompoziciji. Međutim, najveća vrednost koja se čuva u manastiru, jesu svete i celebne mošti prepodobnog Petra Koriškog, srpskog podvižnika iz 13. veka, koji je živeo i podvizavao se nedaleko od Prizrena, u selu Koriša, gde nedaleko od Markovog manastira i do danas postoji njegova isposnica. Njegovo sveto i čudotvorno telo preneto je u ovaj manastir negde u 16. veku, verovatno zbog skrovitijeg položaja.
Manastirska biblioteka i pisarnica
Manastirska biblioteka bila je od velikog značaja kroz vekove, sa bogatom kolekcijom rukopisnih i štampanih bogoslužbenih knjiga. Tu se nalazio i Pomenik sopoćanskog manastira, a do 1856. godine čuvala se knjiga Svetog Petra Koriškog.
youtube/printscreen/A1tvNet
Sopoćani
Petar Kostić je takođe zatekao bogatstvo starih knjiga, među kojima je bilo i Jevanđelje, ali mnoge knjige su uništene u požarima ili odnešene. Danas se Sopoćanski pomenik čuva u Petrogradskoj biblioteci.
Manastir Crna Reka bio je i centar prepisivačke delatnosti, naročito u 18. veku, kada je iguman Maksim Dobrojević podsticao prepisivanje knjiga, uključujući i monaha iz Dobrilovine.
Manastir Crna Reka kao centar prosvećenosti i pismenosti
Pop Jerotije Stanić, nastojatelj i zadužbinar crnorečkog manastira, rodom iz obližnjeg Oklaca, dobio je 1891. godine od turskih vlasti dozvolu za otvaranje škole i u Crnoj Rijeci. Prema nekim podacima ta škola počinje da radi 1898. godine. Njen prvi upravnik je bio pop Pavle Stanić, sin Jerotijev. Škola je bila internatskog tipa, a deca su učila i stanovala u konaku koji je 1898. godine podigao baš Jerotije.
Postoje svedočenja da se u Crnoj Reci dosta ljudi opismenjavalo i pre zvaničnog otvaranja ove škole. Na tom poslu su predano radili kaluđeri i sveštenici, pod stalnom prismotrom turskih zulumčara.
Pavlimir Gligović naziva Crnorečki manastir „svetom stolicom naše pismenosti, nacionalnim žarištem u najsudbonosnijim časovima 19. veka“.
Manastir Jovanje, smešten u Ovčarsko-kablarskoj klisuri, postoji još od pre boja na Kosovu 1389. godine, a današnja crkva, posvećena Svetom Jovanu Krstitelju, podignuta je 1957. godine. Poznat je po čudotvornoj ikoni Majke Božje Brzopomoćnice, koju je 1939. godine donio arhimandrit Serafim Rus, a za koju se veruje da pomaže ženama koje žele, a ne mogu da imaju decu.
Sačuvan freskopis, među kojima je najpoznatija ktitorska kompozicija sa despotom Stefanom, zajedno sa "Resavskom školom", koja je obuhvatala prepisivačku sekciju u manastiru, čine ovaj kompleks jednim od najvažnijih kulturnih spomenika Srbije.
U samom manastiru posebno je zanimljiva kapela Svetog Trifuna, manastirska kosturnica u kojoj se mogu videtu stotine lobanja i kostiju u kriptama iza rešetaka.
Protojerej Nikola Pejović je izrazio zahvalnost građanima koji su pribrano reagovali u trenutku incidenta i, kako je rekao, sprečili da dođe do veće tragedije.
Sa planine Mučanj pruža se neverovatan pogled na skoro pola Srbije, a najveći vrh prostire se na 1534 metara nadmorske visine, koji je poznat i kao Jerinin grad.
Jednostavna, mirisna poslastica koju je mati Atanasija iz manastira Rukumija godinama čuvala – spoj molitve, vina i meda koji daje posebnu radost postu.
U vreme mrsnih dana, kada se mirisi mlečnih jela i toplog hleba šire konacima, monahinje pripremaju salatu od sremuša — lekovitog zelenog dara prirode, koji u ovom receptu postaje hranljiv i lagan obrok, pogodan za doručak ili večeru.
Uvođenje obaveznog ličnog broja u Grčkoj izazvalo je burnu reakciju monaške zajednice sa Atosa, koja upozorava da bi digitalno povezivanje podataka svakog građanina moglo ugroziti versku slobodu i privatnost.
Dok su se vernici na Veliki petak molili pred plaštanicom u manastiru Tumane, dogodilo se čudo koje je svedočio i sam iguman Dimitrije. Po zastupništvu svetitelja Zosima i Jakova, Mića Grbić ostavio je štaku i prvi put posle tri meseca — stao na svoje noge.
Obnovljena, svojevrsni je kulturni centar Prizrena koji u rekonstruisanom i adaptiranom atrijumu okuplja malobrojne Srbe iz Prizrena i mnoge raseljene Prizrence na dan slave grada, kao i mnoge hodočasnike carskog Prizrena.
Obnovljena, svojevrsni je kulturni centar Prizrena koji u rekonstruisanom i adaptiranom atrijumu okuplja malobrojne Srbe iz Prizrena i mnoge raseljene Prizrence na dan slave grada, kao i mnoge hodočasnike carskog Prizrena.
Patrijaršija s velikom zabrinutošću prati razvoj situacije, budući da su raketni napadi i oružani sukobi zabeleženi u neposrednoj blizini svetih mesta, što mogućnost njihovog uništenja više ne ostavlja u domenu teorije.
Pravoslavna svetinja koja već petnaest vekova čuva mošti Svete Katarine suočava se s ozbiljnom pravnom nepravdom u Egiptu, dok glasovi iz pravoslavnog sveta, UNESCO i Ujedinjenih nacija pozivaju na hitnu međunarodnu zaštitu ovog duhovnog svetionika.
Sa planine Mučanj pruža se neverovatan pogled na skoro pola Srbije, a najveći vrh prostire se na 1534 metara nadmorske visine, koji je poznat i kao Jerinin grad.
U najmračnije doba sovjetskog progona, kada su im pretili smrt i glad, ocu Pavlu Bojku se, po svedočenju njegovog sina, takođe sveštenika, javio Sveti Nikola, a potom se pojavio tajanstveni starac koji mu je pokazao put spasenja.
Na liturgiji u manastiru Vaskrsenja Hristova u Kaću koju su služili dvojica arhijereja, mlada monahinja dobila ime po Justinu Ćelijskom, a vladika Irinej je sabranima otkrio šta znači istinski monaški put.
