Svaki svešteni sasud, od putira do kadionice, nosi duboku duhovnu poruku i simbolizuje Božiju milost među vernicima. Sveštenik Svetouspenjskog hrama u Kragujevcu objašnjava na koji način se koriste i kakvu poruku nose ovi sveti predmeti.
U bogosluženjima pravoslavne crkve, svaki predmet koji sveštenik koristi nosi duboku duhovnu simboliku i svetu ulogu u obavljanju božanske službe. Bogoslužbeni predmeti imaju neprocenjivu duhovnu vrednost u životu Crkve i vernika. Oni su više od simbola – svaki od njih nosi duboku teološku poruku i učestvuje u najsvetijim činima pravoslavnog bogosluženja.
Kako napominje protojerej Srećko Zečević iz Svetouspenjskog hrama u Kragujevcu, ovi predmeti nisu samo materijalne tvorevine, već su i most između neba i zemlje, koji vernika uvode u tajnu Liturgije. U sledećim redovima, kroz njegove reči, približićemo se svakom od ovih svetih sasuda, koji imaju poseban značaj u pravoslavnom bogosluženju.
SPC / Eparhija valjevska
Putir iz kog se pričešćujemo
Putir je centralni bogoslužbeni predmet, poznat kao čaša iz koje se verni pričešćuju Telom i Krvlju Hristovom. Protojerej Srećko nas podseća da je ovaj sasud prisutnost one čaše iz koje je Gospod prvi put pričestio Svoje učenike na Tajnoj Večeri. Kao takav, putir nas neprekidno podseća i na „čašu stradanja“ Spasitelja, iz koje mi, kroz Pričešće, primamo večni život. Na početku liturgije, u putir se uliva vino sa malo vode, koje se kroz Svetu Tajnu pretvara u Krv Hristovu, darujući vernicima mogućnost da učestvuju u Božanskoj ljubavi i milosti.
Diskos, okrugli metalni tanjir postavljen na nožicu, nosi sveti Agnec – onaj deo prosfore koji se na Liturgiji pretvara u telo Hristovo. Protojerej Srećko ga opisuje kao sasud koji simbolizuje grob Hristov, Golgotu, ali i samu zemlju na koju je Gospod položen nakon stradanja. Diskos nas podseća i na Vitlejemsku pećinu, mesto Hristovog rođenja, kao i na oltar na kojem se Hristos iznova rađa za nas svakog bogosluženja.
Zvezdica, koju protojerej opisuje kao dve unakrst savijene metalne poluge, postavlja se na diskos da pokrivač ne dodiruje čestice raspoređene na njemu. Zvezdica je simbol nebeskog svoda, ali i zvezde koja je mudrace dovela u Vitlejem, i ona nas uvodi u mistični svemir Božje prisutnosti na Liturgiji.
Koplje, svešteni nož, podseća nas na stradanje Hristovo, jer je upravo koplje bilo oruđe koje je probilo rebra Gospoda na krstu. Ovim sasudom sveštenik izvlači Agnec i druge čestice iz prosfore, pripremajući ih za svetu promenu koja će uslediti. Ovaj čin nas podseća na Hristovu žrtvu, koja se iznova daruje svetu kroz svako bogosluženje.
Kašičica, koja se koristi za pričešće vernika Telom i Krvlju Hristovom, simbolizuje spajanje vernika sa Bogom. Protojerej nas podseća da se kašičica koristi od vremena Svetog Jovana Zlatoustog, omogućavajući pričešćivanje većeg broja vernika na brži i praktičniji način, a sama kašičica mora biti izrađena od plemenitih metala, simbolišući čistotu i svetost ove Tajne.
ST/Vladimir Lukić
Kašičica koja se koristi za pričešće vernog naroda
Guba, okrugli sunđer, služi za brisanje putira posle pričešća. Sunđer nas podseća na trenutak kada su rimski vojnici prinosili sunđer natopljen octom Gospodu na krstu. Ovaj sasud nas vraća u vreme stradanja, ali istovremeno simbolizuje i čišćenje, pripremu sasuda za novi sveti čin.
Darci ili pokrivači koriste se za prekrivanje putira i diskosa tokom bogosluženja. Protojerej Srećko ističe njihovu simboliku kao Hristove pogrebne pokrove, ali i pelene u kojima je bio povijen prilikom rođenja. Svaki pokrivač ima svoje mesto i ulogu, podsećajući nas na različite faze Hristovog života i žrtve.
Vozduh, veći pokrivač koji pokriva putir i diskos, ima posebnu ulogu u bogosluženju. Na njemu je često izvezen lik upokojenog Hrista, a vozduh takođe simbolizuje uznošenje naših molitava ka nebesima. Kada sveštenik maše vozduhom iznad svetih darova, on poziva Duha Svetoga da siđe i preobrazi darove, donoseći prisutnost Boga među vernicima.
Toplota, posuda za grejanje i prenošenje tople vode koja se dodaje u putir pre pričešća, podseća nas na netruležnost Hristovog tela i toplinu Duha Svetoga. Ovaj sasud donosi simbol večnog života, kojeg kroz bogosluženje primamo kao dar Božje milosti.
Pixabay
Dim tamjana iz kadionice simbolizuje naše molitve koje se uzdižu ka Gospodu
Kadionica, sa svojim lancima i mirisnim tamjanom, podseća nas na neprekidni dijalog između Boga i čoveka. Dim tamjana, koji se uzdiže ka nebesima, simbolizuje naše molitve koje se, prožete ljubavlju i verom, uzdižu ka Gospodu.
Ripide, drevno poznate kao „mahalice“, korišćene su za odagnavanje insekata od Svetih Darova, a danas imaju duboko simboličko značenje. Metalni krug sa šestokrilim serafinom pričvršćen na dugu dršku predstavlja učešće anđela u tajni spasenja ljudi. Na arhijerejskim bogosluženjima nose se iznad Svetih Darova, Jevanđelja i Krsta, podsećajući na nebesku prisutnost među vernicima.
Horugve, barjaci od platna ili metala, simbol su slave Božije i svetosti. Sa izvezenim ili naslikanim ikonama svetitelja kome je hram posvećen, oni prate svečane litije, podsećajući vernike na slavu Gospoda i svetitelja čije se ikone nalaze na njima.
Lahan za osvećenje vode nosi jednostavnu, ali uzvišenu funkciju: posuda u kojoj se vrši osvećenje vode na svetim službama. Blagoslovena voda u pravoslavlju ima višestruku namenu – od zaštite domaćinstava do isceljenja tela i duše.
Laver i ibrik, pribor za pranje ruku, koristi se tokom bogosluženja, kada episkop, pre uzimanja Svetih Darova, pere ruke. Ovaj čin simbolizuje čistoću srca i duše pre pristupanja svetoj tajni.
Krstionica, ili „posuda za krštenje“, velika posuda najčešće oblika putira, namenjena je obredu pogruženja tokom krštenja. Krštenje, kroz ovu svetu posudu, postaje most koji povezuje dušu vernika sa Hristovom smrću i vaskrsenjem.
Moon and Stars Photography
Krstionica
Nalonj (analogij), pokretni pult, mesto je sa kojeg se čitaju sveti tekstovi i polažu ikone za celivanje. Svojim postojanjem on daje svečanost bogosluženju, služeći kao mesto susreta vernika sa svetinjom kroz reč i dodir.
Dikirije i trikirije, dvosvećnjak i trosvećnjak, nose se tokom arhijerejskih bogosluženja. Dikirija sa dve sveće predstavlja dve prirode Gospoda Isusa Hrista – božansku i čovečansku, dok trikirija, sa tri sveće, simbolizuje Svetu Trojicu. Svetlost ovih sveća podseća vernike na neugasivu svetlost Hrista koja obasjava svu tvar.
Polielej, veliki svećnjak sa mnogo sveća, viseći iznad centralnog dela crkve, simbol je Božje milosti, ujedno predstavljajući i svetlost milosti koja dolazi od Gospoda. Tokom prazničnih jutrenja, kada se pevaju 134. i 135. psalam, prisustvo polieleja dodatno ističe milosrđe Gospodnje.
Kandilo, svetlost koja gori pred ikonom, simbolizuje veru i molitvu koja neprestano tinja u srcu vernika. U kandilu gori suncokretovo ili maslinovo ulje, a vatra koja se uzdiže ka nebu podseća na usrdne molitve koje vernici uznose Gospodu.
Freepik
Kandilo
Darohranilnica, drvena ili metalna kutija oblikovana u obliku hrama ili krsta, čuva pričešće za bolesne, simbolizujući Gospodnje telo dostupno svakom verniku, posebno onima koji su bolesni. Sveštenik iz nje uzima pričešće i donosi ga bolesnima kao utehu i isceljenje duše i tela.
Plaštanica je sveto platno, oslikano ili izvezeno prikazom usnuloga Hrista, netom posle skidanja sa Krsta, prožeto tajnom Njegovog stradanja i polaganja u grob. Na njoj se zrcali scena skidanja sa Krsta, okružena likovima Bogorodice, vernog Josifa, pravednog Nikodima i ljubljenog jevanđeliste Jovana. Tokom večernje službe Velikog Petka, dok se pojaju stihirne pesme, plaštanica se sa najvećom pobožnošću iznosi i polaže na sredinu hrama, zajedno sa Jevanđeljem, kao središnja tačka sabranja vernika, na poseban sto pripremljen u čast Hristovog pogreba.
Razvoj plaštanice duboko je ukorenjen u drevnoj liturgijskoj simbolici, koja se povezuje sa razvojem vozduha, velikog vhoda i bogosluženja Velikog petka. Vozduh, to sveto platno, simbolizuje pokrov u koji su Josif i Nikodim sa nežnošću uvili telo Hristovo. Tokom bogosluženja, Jevanđelje je uvijano u vozduh, a sveštenik ga je iznosio na grudima ili na ramenu dok su odzvanjale stihirne pesme. Na sto u središtu hrama, gde su se vernici sabrali u molitvi, vozduh je polagan sve do jutrenja Velike Subote, kada je, na velikom slavoslovlju, Jevanđelje obnošeno u litiji i položeno na svetu trpezu – simbolički grob Gospodnji.
Slikoviti prikazi skidanja sa Krsta i polaganja u grob duboko su uticali na liturgijsku praksu. Vremenom, na vozduhu je počeo da se prikazuje lik usnuloga Hrista, koji je sve više potiskivao samu knjigu Jevanđelja, kao simbol Hrista. Tako je iz ove bogate simbolike izrasla plaštanica, u kojoj su se dodavali likovi Bogorodice, Josifa, Nikodima, evanđeliste Jovana, mironosica i anđela, stvarajući veličanstveni prizor „oplakivanja Hrista“.
Kroz vekove, plaštanica je zauzimala središnje mesto u bogosluženju Velikog Petka. Položena na sto, koji je simbolisao kamen na kome je Hristovo telo bilo pripremljeno za grob, postala je predmet dubokog poštovanja i pobožnosti vernika, sa cvećem i mirisnim uljima koja su polagana uz molitve. Sto, obogaćen baldahinom po uzoru na Svetu trpezu i kuvukliju Svetog groba, postao je mesto simboličnog „polaganja u grob“, prenoseći nas u tišinu i svetlost Hristovog spasenja.
Dakle, bogoslužbeni predmeti pravoslavne crkve ne predstavljaju samo materijalne objekte, već su i duboko prožeti duhovnom simbolikom i značajem. Oni su vidljive manifestacije nevidljivog, mostovi koji nas povezuju s Božanskim, uvodeći vernike u tajnu Liturgije i omogućavajući im da učestvuju u spasenju. Kroz svaki putir, diskos ili kadionicu, vernici se podsećaju na Hristovu ljubav i žrtvu, otkrivajući bogatstvo tradicije koja nadživi vekove.
Narodni običaji i crkvena pravila nose duboku simboliku i značaj u hrišćanskom verovanju. Starešina sestrinstva Manastira Kalenić objašnjava važnost poštovanja svetih kanona prilikom ulaska u svetinju.
Kroz duhovnu muziku, ova umetnica anđeoskog glasa nas podseća na snagu ljubavi, vere i zajedništva kao temelja za očuvanje porodice u izazovnim vremenima.
Svaki svešteni sasud, od putira do kadionice, nosi duboku duhovnu poruku i simbolizuje Božiju milost među vernicima. Sveštenik Svetouspenjskog hrama u Kragujevcu objašnjava na koji način se koriste i kakvu poruku nose ovi sveti predmeti.
U svečanom ambijentu, pobednici i njihovi roditelji podelili su radost, dok su njihovi osmesi simbolizovali jedinstvo i ljubav koja jača našu zajednicu kroz tradiciju i veru.
Mesto tihog povlačenja u srce molitve, zadužbina Svete Sare čuva sećanje na tri plemenite sestre. Svetinja vekovima privlači verne svojom tajanstvenom i svetlosnom snagom svetih moštiju.
U prisustvu mitropolita Dimitrija i vernika iz svih krajeva, svetkovina je odisala molitvom, istorijom i duhovnim mirom, podsećajući na vekovnu borbu i neprolaznu zaštitu Presvete Bogorodice nad ovom svetinjom i srpskim narodom.
Kada su bolje pogledali, videli da je devojčica potpuno zdrava. Sve njene rane su nestale. Ovo dete je živelo s neverovatnim bolom od rođenja. Ceo život nije znala ništa, osim bola. Ceo njen život je bio bol, patnja, a Bogorodica ju je iscelila, zaključio je Nektarije Jangston.
Presveta Bogorodica mi je rekla da će se ispuniti sve što je zapisano u Svetom pismu. Dolazi treći svetski rat, 3/4 čovečanstva će biti uništeno, samo 1/4 ćovečanstva će biti spasena, pričala je Prepodobna Sofija Klisurska.
Religija.rs vas poziva da kroz svoje fotografije zabeležite najvažniji trenutak hrišćanskog života i osvojite zlatne darove koji, pored materijalne, nose i duhovnu vrednost, jer doprinose očuvanju bogate pravoslavne tradicije.
Zbog zastrašujućih događaja na Bliskom Istoku, koji unose nemir i strah, mnogi se vraćaju rečima svetogorskog monaha iz 20 veka, koje je pre mnogo godina predvideo ono čemu sada svedočimo.
Starešina Hrama Svete Trojice u naselju Mudrakovac, protojerej Ivan Cvetković, ovu svetiteljku smatra zaštitnicom kruševačkog kraja i ističe da svakome ko se njoj molitveno obraća - ona preobilno daruje milost Božju.
U svečanom ambijentu, pobednici i njihovi roditelji podelili su radost, dok su njihovi osmesi simbolizovali jedinstvo i ljubav koja jača našu zajednicu kroz tradiciju i veru.
Sveti Teofan sugeriše da je ovo odsustvo volje za verom možda duboko ukorenjeno u ljudskoj prirodi i da je ono neodvojivo od uticaja "oca tame“, što simbolizuje mračne sile koje deluju protiv svetlosti i istine. Njegova misao poziva na preispitivanje vlastitih stavova i otvorenost prema duhovnoj istini, dok istovremeno upozorava na zaslepljenost koja dolazi od sumnje i nevoljnosti da se poveruje.
Na kraju, on nas podseća da istina može biti jednostavna, ali da je ljudska sklonost da se odbaci ili iskrivi često komplikovanija od same istine.
Otac Grigorije, koji godinama služi kao stub vere na jugu Libana, prevezen je u bolnicu zajedno sa suprugom, dok molitve vernika širom Bliskog istoka prate njihov oporavak.
Granata ispaljena sa ciljem da uništi ovo sveto mesto, prošla kroz ogradu i ušla u crkvu, ali nikada nije eksplodirala – analiza posle rata pokazala je da je bila potpuno ispravna.
Posle arhijerejske liturgije, mitropolit zvorničko-tuzlanski odlikovao je veliki broj dobrotvora koji su doprineli obnovi ove svetinje, a u besedi pozvao na mir i zajedništvo.
U svetlu kontroverzi oko spomenika kralju Stefanu Tvrtku Kotromaniću u Sarajevu, postavlja se pitanje da li ćemo ikada razumeti bogatstvo naše zajedničke istorije ili ćemo i dalje živeti u iluziji jednostavnih narativa.
Otac Grigorije, koji godinama služi kao stub vere na jugu Libana, prevezen je u bolnicu zajedno sa suprugom, dok molitve vernika širom Bliskog istoka prate njihov oporavak.
