Sednica kojom je predsedavao patrijarh Porfirije bila je povod za parastos ktitorima, ali i snažno podsećanje na neugaslu želju srpskog naroda da na mestu stradanja nikne duhovni svetionik celog naroda.
U svetosavskoj tišini Hrama na Vračaru danas je održana sednica Centralnog tela za dovršenje Spomen-hrama Svetog Save, kojom je predsedavao patrijarh Porfirije. Ovaj čin bio je snažan podsetnik na zavet predaka i neugaslu težnju da se hram — kao simbol jedinstva, vere i kulture srpskog naroda — privede svom punom sjaju. Nakon sednice, mitropolit niški Arsenije služio je parastos svim ktitorima i priložnicima ove svetinje.
Foto: preuzeto sa spc.rs
Arhijereji Srpske pravoslavne crkve
Istorijat hrama Svetog Save na Vračaru nije samo priča o kamenju i malteru, već o veri, stradanju, nadi i vaskrsenju — baš kao i sama istorija naroda koji ga je s mukom i ljubavlju podizao više od jednog veka. Godine 1594. Turci su, u nastupu okrutne sile, na Vračarskom platou spalili mošti Svetog Save — prvog srpskog arhiepiskopa, učitelja i prosvetitelja. Bio je to čin duboke uvrede, ali i božanskog predskazanja: upravo to mesto pepela postaće seme jednog budućeg duhovnog svetionika.
Tri stoleća kasnije, 1895. godine, tek što je oslobođen iz vekovnog ropstva, srpski narod okuplja svoje najuglednije sinove i osniva Društvo za podizanje Hrama Svetog Save. Na njegovom čelu bio je mitropolit Mihajlo, a zadatak Društva bio je jasan — podići hram na mestu svetog ognja, gde je telo Svetitelja pretvoreno u plamen večne uspomene.
Shutterstock
Hram Svetog Save
Ideja u kamenu: od skice do temelja
Prvi konkurs za izradu projekta raspisan je 1905. godine, ali sudbina, kao i uvek, nije žurila. Projekti nisu zadovoljili visoke zahteve, a Balkan je ubrzo bio uvučen u ratne vihore koji su parali sve ideje o gradnji. Tek nakon Prvog svetskog rata, 1919. godine, Društvo je obnovljeno, a 1926. raspisan je novi, jugoslovenski konkurs.
Među 22 prispela rada istakao se onaj profesora Bogdana Nestorovića, čije će delo, u saradnji sa Aleksandrom Derokom, postati temeljna vizija hrama. Njihov projekat oslonjen je na srpsko-vizantijsku tradiciju, ali nadahnut savremenim duhom, sa ambicijom da primi 6.000 vernika.
Godine 1935. počinje gradnja. A na dan Spaljivanja moštiju, 10. maja 1939, patrijarh Gavrilo svečano polaže povelju u temelje budućeg hrama, izgovarajući reči koje i danas odzvanjaju: „Na mestu gde su spaljene česne mošti Svetiteljeve... podiže se ovaj veličanstveni hram u Beogradu, u večiti spomenik duboke zahvalnosti...“
Foto: preuzeto sa spc.rs
Vladika Niški Arsenije
Zastoj – vreme tame i tišine
Sudbina, međutim, ponovo zastaje u koraku. Drugi svetski rat guta Evropu, a gradilište Hrama postaje skladište okupatorskih jedinica. Nakon rata, u novoj, ateističkoj Jugoslaviji, Srpska pravoslavna crkva je obespravljena, a gradnja hrama zabranjena.
Društvo za podizanje Hrama ukinuto je 1948. godine, a vekovna nada ponovo položena u tišinu. Ipak, kao što plamen vere nikada ne iščezava iz duše naroda, tako ni san o hramu nije zaboravljen.
Vaskrsenje nade – 1985. godina
Patrijarh German, oličenje upornosti i mudrosti, od 1958. neumorno lobira za nastavak gradnje. Posle čak 88 molbi i odbijanja, 1984. godine dolazi konačno „da“ — i dozvola da hram vaskrsne iz zaborava.
Profesor Branko Pešić preuzima odgovornost da nastavi delo Nestorovića i Deroka, prilagođavajući ga savremenim tehnikama. Dana 30. aprila 1985. godine patrijarh German ponovo osveštava temelje hrama. Na praznik Svetog Vasilija Ostroškog, 12. maja, služena je prva liturgija u još nedovršenim zidinama, pred 12.000 duša u hramu i još 80.000 vernika u porti — prizor koji ni najlepša ikona ne bi mogla verno dočarati.
Foto: preuzeto sa spc.rs
Crkveni hor
Hram kao večiti zavet
Od 1985. do danas Hram Svetog Save rastao je iz dana u dan, uprkos svim izazovima vremena, politike i ekonomije. Kruna njegove konstrukcije postavljena je 1989. godine, kada je podignuta centralna kupola, teška 4.000 tona, s krstom visine 12 metara. Kao simbol uznesenja duše srpske ka nebu, ona danas svetluca nad Beogradom — vidljiva i kada se čovek moli, i kada ćuti.
Hram Svetog Save danas je više od građevine — on je svetilište, muzej, škola, oltar i dom. On je opomena, zavet i blagoslov. U njemu je utisnuta svaka suza, svaka molitva, svaki pogled uzdignut ka nebu kroz istoriju. U njegovim zidinama oseća se tihi hod monaha iz Mileševe, zvuk psaltira iz Studenice, glasovi naroda iz svih epoha koji šapatom govore: „Ovo je naš dom.“
Foto: preuzeto sa spc.rs
Nakon sednice, mitropolit niški Arsenije služio je parastos svim ktitorima i priložnicima ove svetinje
Zavetni hram na Vračaru, sazidan rukama mnogih pokolenja i srcima ispunjenim verom, duhovni je orijentir, ali i svedočanstvo trajanja srpskog naroda kroz vekove. Svaki susret u njemu, svaka molitva i svako podsećanje na njegove ktitore obnavlja našu odgovornost da ovu svetinju dovršimo u duhu onih vrednosti na kojima je utemeljena — vere, ljubavi i narodnog jedinstva.
Na dan velikog jubileja, u Deževi podno Golije, gde su se nekada nalazili dvorovi Stefana Nemanje, služena je liturgija kao snažno podsećanje na duhovno rodno mesto pravoslavnih Srba — tamo gde se rodila svetosavska iskra koja i danas greje srpski narod.
Svečano praznično bdenije i duhovno nadahnuta akademija, služeni uoči spomena na Spaljivanje moštiju Svetog Save, sabrali su episkope, bogoslove, vojne učenike, profesore i verni narod pod svodove najvećeg pravoslavnog hrama, potvrđujući neprolaznu snagu svetosavskog zaveta.
Tokom molitvene večeri, prazničnog bdenja i Svetosavske akademije, patrijarh srpski Porfirije govorio je o uzvišenoj ulozi sveštenstva, bogoslovskom obrazovanju i svetoj službi kao najdubljoj misiji Crkve – ne samo pozivu, već životu u Hristu.
Uoči dana kada se Srpska pravoslavna crkva molitveno seća spaljivanja moštiju Svetog Save, profesori i učenici najstarije beogradske bogoslovije priredili su dirljivo veče ispunjeno filmom, molitvom i retkim fotografijama koje svedoče o neugasivoj veri kroz vekove.
U Beogradu je otvorena postavka „Služitelj mira i ljubavi“ povodom 80 godina od upokojenja Svetog Dositeja Vasića, duhovnog gorostasa koji je verom i hrabrošću ostao uz narod i Crkvu u najmračnijim vremenima.
Iako su naši stari znali prigodne zdravice, mnogi danas nisu sigurni kako da pozdrave domaćina, izgovore čestitku i učestvuju u prvom obredu koji sledi čim pređu prag slavske kuće.
U 23. subotu po Duhovima, vladika Nikolaj vodi čitaoce kroz večni Božji plan, pokazujući kako kroz Hrista i ličnu slobodnu volju svaki čovek može živeti u pravdi, ljubavi i svetosti – još pre nego što je svet stvoren.
Ajeti 50:15-16, izdvojeni za 15. novembar, podsećaju na neprekidnu Božiju pažnju i moć stvaranja, izazivajući razmišljanje o odgovornosti, sudbini i unutrašnjem životu svakog čoveka.
Od modelinga i Jutjuba do neočekivane hirotonije, brzog raščinjenja i hapšenja koje je otvorilo „Pandorinu kutiju“ - šta krije telefon oca Partenija i kako bi njegovi podaci mogli da razotkriju čitavu kriminalnu strukturu.
Od pažljivo prženog luka do mirisa ljute paprika - otkrijte tajnu starinskog monaškog ribljeg paprikaša koji spaja duh pravoslavnog života i prazničnih trpeza.
Jedinstvena kombinacija ječma, pasulja, povrća i dimljenog mesa vraća nas u kuhinje naših predaka, čuvajući duh starih domaćinstava i porodične molitve kroz generacije.
Nekada nezaobilazna na prazničnim trpezama, ova poslastica se pravila sa strpljenjem i ljubavlju — donosimo autentičan recept koji će vaš dom ispuniti toplinom i mirisom svečanosti.
Uglovi fasade su dilatirani po visini, tako da se segmenti određene visine oslanjaju na specijalno konstruisane „papuče” od nerđajućeg čelika koje su ankerisane u betonski zid.
Na praznik Pedesetnice, u prisustvu patrijarha Porfirija i vladike Siluana, sveta relikvija – leva ruka prvog srpskog arhiepiskopa – ispraćena je iz Hrama Svetog Save ka svetinji kraj Prijepolja.
Donatorsko veče parohije Svetih Ćirila i Metodija pretvorilo se u svedočanstvo vere, nade i plana koji bi uskoro mogao da dovede do kupovine prvog pravoslavnog hrama u Konektikatu.
Tribina o AI tehnologiji u Crkvi izazvala je oštre reakcije monaha svetinje kraj Golupca, koji tvrde da su kritike zlonamerne i da dodatno remete crkveno jedinstvo.
Svenoćno bogosluženje, pesma hilandarskih monaha i miris tamjana ispunili su lavru dok su poklonici iz raznih zemalja slavili svog ktitora koji je verom i delom utisnuo neizbrisiv pečat u srpsku istoriju i duhovnost
U Sabornom hramu Svetog Nikolaja liturgijskim obredima i molitvenim zajedništvom potvrđena tradicija obrazovanja novih generacija sveštenika i jačanja vere u srpskom narodu.
Od prenosa posmrtnih ostataka pesnika iz Amerike do današnje uloge hrama na Crkvini kao duhovnog i kulturnog središta – priča o svetinji koja je postala znak prepoznavanja Trebinja.
U najvećoj medicinskoj ustanovi u zemlji proslavljena je krsna slava, a priča o hramu koji je preživeo rat, zaborav i preobražaj u mrtvačnicu otkriva koliko je ovo mesto važno za bolesnike, lekare i grad.
Kad su mu rekli da je jedina šansa transplantacija srca, brat Goran nije odustao. Iz bolničke sobe krenuo je na put duhovnog isceljenja ka Hilandaru, gde je pronašao snagu za novi život.
Na trpezi ljubavi u porti Crkve Ružica, poglavar Srpske pravoslavne crkve poručio je vernicima da najveća bitka svakog čoveka nije spoljašnja, već u srcu.
Vernici im se obraćaju u trenucima bolesti, straha i nevolja — njihovo besplatno služenje i zagovor kod Hrista donose zdravlje, utehu i snagu za životne borbe.
Tribina o AI tehnologiji u Crkvi izazvala je oštre reakcije monaha svetinje kraj Golupca, koji tvrde da su kritike zlonamerne i da dodatno remete crkveno jedinstvo.
