Od drevnih Vavilonaca do rimskih reformi, pravoslavnog i kineskog kalendara, Nova godina izražava univerzalnu ljudsku težnju za mirom, obnovom i zajedništvom, dok različiti običaji širom sveta oslikavaju bogatstvo kultura i tradicija.
Nova godina je trenutak koji, iako deli godine, povezuje čitav svet kroz običaje, verovanja i tradicije. Njen dolazak simbolizuje nadu, novi početak i vreme introspekcije. Kako publicista Vojislav Ananić ističe:
- Proslava odlaska stare i dolaska nove godine je prastari religijski, društveni i kulturni obrazac u skoro svim delovima sveta. Istorija proslavljanja Nove godine nije pouzdano utvrđena, ali se smatra da su Vavilonci to činili još pre više od četiri milenijuma.
Prvi poznati zapisi o proslavi Nove godine potiču iz drevne Mesopotamije. Vavilonci su svoje proslave vezivali za dolazak proleća, kada priroda oživljava. Rimljani su, međutim, svoj kalendar često prilagođavali promenama vlasti, sve dok 153. godine pre nove ere rimski Senat nije ustanovio 1. januar kao početak godine.
Shutterstock
Proslava odlaska stare i dolaska nove godine je prastari religijski, društveni i kulturni obrazac u skoro svim delovima sveta
Danas se Nova godina proslavlja širom sveta, ali na načine koji oslikavaju bogatstvo različitih kultura, tradicija i vera. Kroz ovu raznolikost često zaboravljamo da 1. januar, koji danas doživljavamo kao univerzalni početak godine, nije uvek bio niti je svuda isti.
Kako nas podseća Mirko Radonjić:
- Evrocentrici se ponekad iznenade kada saznaju da ni u njihovom delu sveta Nova godina nije uvek počinjala 1. januara.
Radonjić dalje kaže:
- U Mletačkoj republici godina je počinjala 1. marta sve do njenog ukidanja krajem 18. veka. Slično tome, u Rusiji se do 15. veka godina započinjala 1. marta, dok je kasnije, sve do dekreta Petra Velikog iz 1699. godine, početak nove godine slavljen 1. septembra. Danas pravoslavni hrišćani u Rusiji, Srbiji, Gruziji, Severnoj Makedoniji, Crnoj Gori, Ukrajini, na Svetoj gori i oni pod jurisdikcijom Jerusalimske patrijaršije obeležavaju "staru", odnosno Novu godinu po julijanskom kalendaru, 14. januara.
Shutterstock
Srpska pravoslavna crkva Novu godinu počinje 14. januara po novom kalendaru
U srpskom pravoslavnom crkvenom kalendaru nova liturgijska godina počinje 14. septembra (1. septembra po julijanskom kalendaru), dok ruski vernici tog dana slave staro "novoletije." Početak godine 1. januara prvi je uveo Gaj Julije Cezar, tvorac julijanskog kalendara, koji je postao osnova za mnoge kasnije kalendare.
O razlici u običajima i duhovnost, Mirko Radonjić kaže:
- U islamskoj tradiciji Nova godina, temeljena na lunarnom kalendaru, dočekuje se u trezvenoj atmosferi, uz molitve i mir. Islamska godina je kraća za 11–12 dana od gregorijanske, pa se datumi ne preklapaju. Trenutno je islamska 1447. godina, koja je počela 9. jula 2024. godine.
Kineska Nova godina, zasnovana na lunarnom ciklusu, traje 15 dana i simbolizuje obnovu i zajedništvo. Trenutno je godina Zeca, a 10. februara 2024. započeće godina Zmaja. Prema verovanju, osobe rođene u godini Zmaja imaju sreću i snagu u suočavanju sa životnim izazovima.
Shutterstock
Proslava kineske Nove godine
Jevrejska Nova godina, Roš hašana, slavi se između 5. septembra i 5. oktobra po gregorijanskom kalendaru. Hebrejska 5785. godina započela je 3. oktobra 2024. godine i trajaće do 22. septembra 2025. godine.
Iranski praznik Novruz, Nova godina prema solarnoj eri od Hidžre, slavi se od 21. do 24. marta. Ove, 1404. godine po iranskom kalendaru, praznik donosi prolećnu radost i duhovnu obnovu.
Shutterstock
U islamskoj tradiciji Nova godina, temeljena na lunarnom kalendaru, dočekuje se u trezvenoj atmosferi, uz molitve i mir
Budistički praznik Songkran u Tajlandu obeležava se od 13. do 15. aprila prskanjem vode, simbolično čisteći grehe i donoseći radost.
Koptska i etiopska pravoslavna Nova godina obeležavaju se 11. septembra po gregorijanskom kalendaru. Trenutno traju koptska 1742. i etiopska 2017. godina - zaključuje Radonjić.
Nova godina nije samo prelazak iz jednog dana u drugi; ona je poziv na duhovno buđenje, obnavljanje ljubavi i zajedništva, i podsećanje na prolaznost zemaljskog vremena. Kroz bogatstvo različitih običaja svaka Nova godina nosi univerzalnu poruku: potrebu da se okrenemo novim počecima, u miru, ljubavi i molitvi.
Shutterstock
Jevrejska Nova godina, Roš hašana, slavi se između 5. septembra i 5. oktobra po gregorijanskom kalendaru
Dok slavimo dolazak Nove godine, ne zaboravimo ono što nas povezuje – težnju za mirom, radost u zajedništvu i pogled usmeren ka svetlijoj budućnosti.
Obeležavanjem tri praznika 14. januara, koje narod obično naziva Mali Božić, završava se božićni ciklus, a započinje nova godina nade i blagoslova. Pravoslavni vernici se sećaju Obrezanja Gospodnjeg, slave Svetog Vasilija Velikog i mole za mir i ljubav u danima koji dolaze.
Univerzalno ime ova pogača za sreću dobila je po Svetom Vasiliju, ali je širom Srbije zovu i maslenica, papuljica, gruvanica, baranica, poparenica, vasuljica...
U čačanskom selu Katrga u brvnari porodice Minović, koja datira skoro dva veka, domaćica Mira i ove godine tradicionalno je zamesila projino belo brašno da bi napravila pogaču vasilicu.
Iguman Manastira Ribnica upozorava da hrišćanske simbole ne treba koristiti kao modne detalje, već ih treba nositi s verom i u duhovnoj praksi, jer njihova prava funkcija nije estetska, već simbolizuje vezu sa Bogom.
Sveti Teofan Zatvornik u svojoj knjizi za 30. utorak po Pedesetnici objašnjava kako, kroz duhovnu refleksiju, preobražaj i unutrašnje očišćenje od greha, Nova godina predstavlja početak puta samospoznaje i spasenja, koji bi trebalo da započne upravo u ovom periodu.
Presveta Bogorodica mi je rekla da će se ispuniti sve što je zapisano u Svetom pismu. Dolazi treći svetski rat, 3/4 čovečanstva će biti uništeno, samo 1/4 ćovečanstva će biti spasena, pričala je Prepodobna Sofija Klisurska.
Iguman manastira Ribnica objašnjava kroz konkretne primere da li iza nečijih problema stoji bolest ili delovanje zlih sila, daje duhovne savete i ukazuje na molitveni put koji otkriva pravu prirodu patnje.
Pitanje koje nije jasno mnogima tiče se načina na koji se tradicija proslavljanja kućnog sveca prenosi na ženske članove porodice, posebno u slučajevima kada žena dolazi u novu porodicu, nakon braka.
Na današnji praznik, prisećamo se svedočanstava o događaju koji se odigrao pred ikonom Svetog velikomučenika Dimitrija u Solunu. Ovaj neobični susret sa svetiteljem, u trenutku kada su sile protiv pravoslavlja bile brojčano nadmoćnije, postao je simbol borbe za slobodu, veru i opstanak srpskog naroda.
Zbog zastrašujućih događaja na Bliskom Istoku, koji unose nemir i strah, mnogi se vraćaju rečima svetogorskog monaha iz 20 veka, koje je pre mnogo godina predvideo ono čemu sada svedočimo.
Sveti Teofan Zatvornik u svojoj knjizi za 30. utorak po Pedesetnici objašnjava kako, kroz duhovnu refleksiju, preobražaj i unutrašnje očišćenje od greha, Nova godina predstavlja početak puta samospoznaje i spasenja, koji bi trebalo da započne upravo u ovom periodu.
U svetinji nadomak Mionice, „najluđa noć“ postaje prilika za duhovnu obnovu i liturgijsko slavlje, daleko od greha i svetovnih iskušenja, kroz molitvu, pričešće i smirenje, dok svet izdiše pod teretom „greha, bluda i Sodome“.
Kroz zvuke šofara, molitve i bogate običaje poput bacanja hleba u vodu, jevrejska zajednica širom sveta obeležava Roš hašanu – praznik koji nije samo početak godine, već i prilika za zajedništvo, refleksiju i duhovno pročišćenje.
Iguman Manastira Ribnica upozorava da hrišćanske simbole ne treba koristiti kao modne detalje, već ih treba nositi s verom i u duhovnoj praksi, jer njihova prava funkcija nije estetska, već simbolizuje vezu sa Bogom.
Sveti Teofan Zatvornik u svojoj knjizi za 30. utorak po Pedesetnici objašnjava kako, kroz duhovnu refleksiju, preobražaj i unutrašnje očišćenje od greha, Nova godina predstavlja početak puta samospoznaje i spasenja, koji bi trebalo da započne upravo u ovom periodu.
Iguman Manastira Ribnica upozorava da hrišćanske simbole ne treba koristiti kao modne detalje, već ih treba nositi s verom i u duhovnoj praksi, jer njihova prava funkcija nije estetska, već simbolizuje vezu sa Bogom.
Episkop novobrdski i vikar patrijarha Porfirija osvetljava duboke teološke i simboličke dimenzije Hristovog rođenja, govori o značaju porodičnih vrednosti, jedinstvu Crkve i miru među ljudima, naglašavajući važnost praštanja, ljubavi i borbe protiv zla u nama samima.
Istraživanje iz 2023. godine, koje je sproveo Institut za pravoslavne studije među pravoslavnim sveštenicima u 20 parohija širom 15 američkih država, otkrilo je da je broj konvertita u pravoslavnu crkvu porastao za 80% u 2022. godini u poređenju sa nivoima pre pandemije 2019. godine.
Meta napada bio je protojerej Miajlo Backović, jedan od najglasnijih branitelja svetinja tokom litija. Incident, koji nosi jasnu poruku, uzburkao je crnogorsku, ali i javnost celog regiona.
U čačanskom selu Katrga u brvnari porodice Minović, koja datira skoro dva veka, domaćica Mira i ove godine tradicionalno je zamesila projino belo brašno da bi napravila pogaču vasilicu.
Sveštenik Oliver Subotić navodi da svaka žena koja se sprema na abortus treba da razgovara sa sveštenikom svoje verske zajednice i da nakon toga donese tu odluku.
