Od drevnih Vavilonaca do rimskih reformi, pravoslavnog i kineskog kalendara, Nova godina izražava univerzalnu ljudsku težnju za mirom, obnovom i zajedništvom, dok različiti običaji širom sveta oslikavaju bogatstvo kultura i tradicija.
Nova godina je trenutak koji, iako deli godine, povezuje čitav svet kroz običaje, verovanja i tradicije. Njen dolazak simbolizuje nadu, novi početak i vreme introspekcije. Kako publicista Vojislav Ananić ističe:
- Proslava odlaska stare i dolaska nove godine je prastari religijski, društveni i kulturni obrazac u skoro svim delovima sveta. Istorija proslavljanja Nove godine nije pouzdano utvrđena, ali se smatra da su Vavilonci to činili još pre više od četiri milenijuma.
Prvi poznati zapisi o proslavi Nove godine potiču iz drevne Mesopotamije. Vavilonci su svoje proslave vezivali za dolazak proleća, kada priroda oživljava. Rimljani su, međutim, svoj kalendar često prilagođavali promenama vlasti, sve dok 153. godine pre nove ere rimski Senat nije ustanovio 1. januar kao početak godine.
Shutterstock
Proslava odlaska stare i dolaska nove godine je prastari religijski, društveni i kulturni obrazac u skoro svim delovima sveta
Danas se Nova godina proslavlja širom sveta, ali na načine koji oslikavaju bogatstvo različitih kultura, tradicija i vera. Kroz ovu raznolikost često zaboravljamo da 1. januar, koji danas doživljavamo kao univerzalni početak godine, nije uvek bio niti je svuda isti.
Kako nas podseća Mirko Radonjić:
- Evrocentrici se ponekad iznenade kada saznaju da ni u njihovom delu sveta Nova godina nije uvek počinjala 1. januara.
Radonjić dalje kaže:
- U Mletačkoj republici godina je počinjala 1. marta sve do njenog ukidanja krajem 18. veka. Slično tome, u Rusiji se do 15. veka godina započinjala 1. marta, dok je kasnije, sve do dekreta Petra Velikog iz 1699. godine, početak nove godine slavljen 1. septembra. Danas pravoslavni hrišćani u Rusiji, Srbiji, Gruziji, Severnoj Makedoniji, Crnoj Gori, Ukrajini, na Svetoj gori i oni pod jurisdikcijom Jerusalimske patrijaršije obeležavaju "staru", odnosno Novu godinu po julijanskom kalendaru, 14. januara.
Shutterstock
Srpska pravoslavna crkva Novu godinu počinje 14. januara po novom kalendaru
U srpskom pravoslavnom crkvenom kalendaru nova liturgijska godina počinje 14. septembra (1. septembra po julijanskom kalendaru), dok ruski vernici tog dana slave staro "novoletije." Početak godine 1. januara prvi je uveo Gaj Julije Cezar, tvorac julijanskog kalendara, koji je postao osnova za mnoge kasnije kalendare.
O razlici u običajima i duhovnost, Mirko Radonjić kaže:
- U islamskoj tradiciji Nova godina, temeljena na lunarnom kalendaru, dočekuje se u trezvenoj atmosferi, uz molitve i mir. Islamska godina je kraća za 11–12 dana od gregorijanske, pa se datumi ne preklapaju. Trenutno je islamska 1447. godina, koja je počela 9. jula 2024. godine.
Kineska Nova godina, zasnovana na lunarnom ciklusu, traje 15 dana i simbolizuje obnovu i zajedništvo. Trenutno je godina Zeca, a 10. februara 2024. započeće godina Zmaja. Prema verovanju, osobe rođene u godini Zmaja imaju sreću i snagu u suočavanju sa životnim izazovima.
Shutterstock
Proslava kineske Nove godine
Jevrejska Nova godina, Roš hašana, slavi se između 5. septembra i 5. oktobra po gregorijanskom kalendaru. Hebrejska 5785. godina započela je 3. oktobra 2024. godine i trajaće do 22. septembra 2025. godine.
Iranski praznik Novruz, Nova godina prema solarnoj eri od Hidžre, slavi se od 21. do 24. marta. Ove, 1404. godine po iranskom kalendaru, praznik donosi prolećnu radost i duhovnu obnovu.
Shutterstock
U islamskoj tradiciji Nova godina, temeljena na lunarnom kalendaru, dočekuje se u trezvenoj atmosferi, uz molitve i mir
Budistički praznik Songkran u Tajlandu obeležava se od 13. do 15. aprila prskanjem vode, simbolično čisteći grehe i donoseći radost.
Koptska i etiopska pravoslavna Nova godina obeležavaju se 11. septembra po gregorijanskom kalendaru. Trenutno traju koptska 1742. i etiopska 2017. godina - zaključuje Radonjić.
Nova godina nije samo prelazak iz jednog dana u drugi; ona je poziv na duhovno buđenje, obnavljanje ljubavi i zajedništva, i podsećanje na prolaznost zemaljskog vremena. Kroz bogatstvo različitih običaja svaka Nova godina nosi univerzalnu poruku: potrebu da se okrenemo novim počecima, u miru, ljubavi i molitvi.
Shutterstock
Jevrejska Nova godina, Roš hašana, slavi se između 5. septembra i 5. oktobra po gregorijanskom kalendaru
Dok slavimo dolazak Nove godine, ne zaboravimo ono što nas povezuje – težnju za mirom, radost u zajedništvu i pogled usmeren ka svetlijoj budućnosti.
Obeležavanjem tri praznika 14. januara, koje narod obično naziva Mali Božić, završava se božićni ciklus, a započinje nova godina nade i blagoslova. Pravoslavni vernici se sećaju Obrezanja Gospodnjeg, slave Svetog Vasilija Velikog i mole za mir i ljubav u danima koji dolaze.
Univerzalno ime ova pogača za sreću dobila je po Svetom Vasiliju, ali je širom Srbije zovu i maslenica, papuljica, gruvanica, baranica, poparenica, vasuljica...
U čačanskom selu Katrga u brvnari porodice Minović, koja datira skoro dva veka, domaćica Mira i ove godine tradicionalno je zamesila projino belo brašno da bi napravila pogaču vasilicu.
U besedi za 13. petak po Duhovima, Sveti Nikolaj Ohridski i Žički pokazuje zašto Isaijino proročanstvo o Preteči i dalje odzvanja kroz vekove i kako nas poziva da prepoznamo sopstvenu pustinju i pripremimo je za dolazak Hrista.
Već vekovima Davidov psalm, kako kažu monasi sa Atoasa, pruža unutrašnji mir i božansku zaštitu, pretvarajući jednostavne reči u moćno duhovno oružje za svakodnevni život.
Dvodnevna poseta stručnog tima iz Beograda obuhvatila je detaljan pregled riznice, crkvenih eksponata i manastirske porte, uz planove za arheološka istraživanja i zaštitu kulturnog nasleđa za buduće generacije.
U kuhinjama pravoslavnih domaćica, ova čorba se pripremala s ljubavlju – za praznike, slave i nedeljne porodične ručkove. Sada je pravo vreme da je ponovo otkrijete i spremite po originalnom receptu iz tradicije srpske kuhinje.
Otkrijte kako pivo pretvara ovo jednostavno jelo u ukusnu salatu sa istorijom dugom vekovima, zapisanu još 1855. u "Srbskom kuvaru" jeromonaha Jerotija iz Krušedola.
Od pažljivo prženog luka do mirisa ljute paprika - otkrijte tajnu starinskog monaškog ribljeg paprikaša koji spaja duh pravoslavnog života i prazničnih trpeza.
Na liturgiji kojom je na praznik Obrezanja Hrisovog i dan Svetog Vasilija Vekilog molitveno proslavljen i početak godine po Julijanskom kalendaru, poglavar Srpske pravoslavne crkve čestitao je slavu Prvom beogradskom pevačkom društvu i pozvao vernike na svakodnevno služenje Bogu i rodu.
Sveti Teofan Zatvornik u svojoj knjizi za 30. utorak po Pedesetnici objašnjava kako, kroz duhovnu refleksiju, preobražaj i unutrašnje očišćenje od greha, Nova godina predstavlja početak puta samospoznaje i spasenja, koji bi trebalo da započne upravo u ovom periodu.
U svetinji nadomak Mionice, „najluđa noć“ postaje prilika za duhovnu obnovu i liturgijsko slavlje, daleko od greha i svetovnih iskušenja, kroz molitvu, pričešće i smirenje, dok svet izdiše pod teretom „greha, bluda i Sodome“.
Kroz zvuke šofara, molitve i bogate običaje poput bacanja hleba u vodu, jevrejska zajednica širom sveta obeležava Roš hašanu – praznik koji nije samo početak godine, već i prilika za zajedništvo, refleksiju i duhovno pročišćenje.
U besedi za 13. petak po Duhovima, Sveti Nikolaj Ohridski i Žički pokazuje zašto Isaijino proročanstvo o Preteči i dalje odzvanja kroz vekove i kako nas poziva da prepoznamo sopstvenu pustinju i pripremimo je za dolazak Hrista.
Već vekovima Davidov psalm, kako kažu monasi sa Atoasa, pruža unutrašnji mir i božansku zaštitu, pretvarajući jednostavne reči u moćno duhovno oružje za svakodnevni život.
Dr Vera Šćepanović govorila je o zanimljivoj dušekorisnoj temi "Zdravlje kao Božiji dar i bolest kao Božija poseta - Sveti Vasilije Ostroški kao iscelitelj duše i tela".
Ekološki projekat, nazvan ''Borgo Laudato Sii" ("Selo neka je hvaljeno"), prvi put je najavio 2023. godine pokojni papa Franja, koji je bio veliki zagovornik brige o životnoj sredini.
Oboje su živeli u nevinosti sve dok Eva nije podlegla iskušenju zlog zmijskog zavodnika i okusila zabranjeni plod, a zatim joj se pridružio i Adam. Tada su spoznali svoju nagost i prekrili se smokvinim lišćem.
Episkop buenosajreski i južno-centralnoamerički podsetio vernike da svako ima svoj stepen u duhovnom životu, a pobeda u Hristu pripada svima koji iskreno traže život večni.
Mitropolit jasno poručuje da Srpska pravoslavna crkva nije organizator festivala FALIŠ, dok prisustvo moderatora optuženog za neprijateljski stav prema srpskom narodu izaziva oštre reakcije i polemike u medijima.
Dr Vera Šćepanović govorila je o zanimljivoj dušekorisnoj temi "Zdravlje kao Božiji dar i bolest kao Božija poseta - Sveti Vasilije Ostroški kao iscelitelj duše i tela".
