Obraćajući se rimokatoličkim i anglikanskim hodočasnicima, patrijarh Vartolomej govorio je o neostvarenim snovima ekumenskog dijaloga, nadajući se da će novi papa nastaviti putem jedinstva – iako većina pravoslavnih to ne vidi kao put koji vodi u pravcu istine.
Patrijarh carigradski Vartolomej, poglavar Carigradske patrijaršije i simbol ekumenskog dijaloga, uputio je molitvenu poruku za upokojenog papu Franju, ne krijući emocije, ali ni ambicije. Pred grupom anglikanskih i rimokatoličkih hodočasnika iz Velike Britanije, među kojima su bili i visoki crkveni predstavnici, patrijarh je govorio o nastavku dijaloga, potrebi zajedničkog Vaskrsa i nadi da će sledeći rimski papa slediti viziju svog prethodnika.
Međutim, iza reči nade i jedinstva krije se slojevita priča – o granicama autoriteta, crkvenoj nezavisnosti, istorijskim raskolima i savremenim pokušajima njihovog prevazilaženja. Dok Carigrad poziva na jedinstvo, mnogi na pravoslavnom Istoku postavljaju pitanje: može li se u ime ekumenizma govoriti u ime celokupnog pravoslavlja?
– Molimo se da bude izabran dostojan naslednik pape Franje kako bismo nastavili ekumenske odnose, dijalog koji smo započeli pre nekoliko decenija, kao i sa anglikanskom zajednicom – rekao je patrijarh Vartolomej tokom obraćanja grupi anglikanskih i rimokatoličkih hodočasnika iz Velike Britanije, među kojima su bili episkopi i sveštenici.
Alessia Giulaini /CPP/IPA / Sipa Press / Profimedia
Patrijarh Vartolomej na sahrani pape Franje
Tom prilikom patrijarh Vartolomej poslao je poruku mira, ali je ponovo uneo i nemir među većinu pravoslavnih vernika. On je izrazio nadu da će sledeći pontifeks slediti ekumenski duh svog prethodnika, govoreći u ime celokupnog pravoslavlja, ne potiskujući činjenicu da Istočno hrišćanstvo nema papu i da odluke carigradske patrijaršije ne obavezuju ostale patrijaršije i pomesne pravoslavne crkve.
Zajednički Vaskrs svih hrišćana – vizija koja je ostala nedovršena
Poseban akcenat patrijarh Vartolomej stavio je na pitanje zajedničkog proslavljanja Vaskrsa među svim hrišćanima, viziju koju je negovao zajedno s papom Franjom:
– Nažalost, naši napori nisu uspeli da se do kraja ostvare, ali uvek gajimo nadu da će i novi papa biti pozitivan, kao što je bio blaženi Franja – naglasio je patrijarh Vartolomej, ponovo potiskujući u drugi plan istinu da on može da sklapa dogovore i sporazume koji obavezuju jedino carigradsku patrijaršiju, grčku pravoslavnu crkvu i kiparsku pravoslavnu crkvu koje su pod njegovom jurisdikcijom. Srpski narod bi rekao: „Pravi račun bez krčmara“.
Plan istorijske posete Nikeji
Patrijarh Vartolomej takođe je otkrio da je bila planirana zajednička hodočasnička poseta s papom Franjom Nikeji u Vitiniji, povodom 1700 godina od Prvog vaseljenskog sabora (325. godine). Ova istorijska poseta, koja bi simbolično označila povratak korenima jedinstvene Crkve, odložena je zbog upokojenja pape, ali nada ostaje živa.
Tanjug/AP Photo/Gregorio Borgia
Papa Franja
– Sada se nadamo da će njegov naslednik, novi papa Rima, želeti da ostvari san pape Franje – izjavio je patrijarh Vartolomej, dodavši da bi poseta mogla da se poveže sa zvaničnim dolaskom novog pape u Carigrad, na praznik svetog apostola Andreja, zaštitnika Carigradske patrijaršije, 30. novembra.
Carigradska patrijaršija kao stub ekumenskog dijaloga
Patrijarh Vartolomej, koji decenijama dosledno promoviše dijalog među crkvama, istakao je da jedinstvo hrišćanstva nije samo želja, već i odgovornost svih duhovnih pastira. U vremenu geopolitičke nesigurnosti i duhovne pometnje, dijalog između pravoslavnih i katolika dobija sve veći značaj.
Vaseljenska patrijaršija i dalje ostaje institucionalna osovina ekumenizma, dok interesovanje za naslednika pape Franje postoji ne samo u krugu rimokatoličke crkve, već i na pravoslavnom Istoku.
Hronologija odnosa Carigradske patrijaršije i Vatikana od 1965. do danas
1965 – Ukidanje anatema (prokletstava)
• Patrijarh carigradski Atinagora i papa Pavle VI objavljuju međusobno ukidanje anatema iz 1054. godine, čime se duhovno okončava Veliki raskol.
• Ovo je bio prvi veliki korak ka pomirenju posle gotovo 1.000 godina.
1979 – Osnivanje mešovite komisije za teološki dijalog
• Za vreme patrijarha carigradskog Dimitrija i pape Jovana Pavla II osniva se Međunarodna mešovita komisija za teološki dijalog između rimokatoličke i pravoslavne Crkve.
• Prva sednica održana je u Patrasu 1980. godine.
1995 – Poseta patrijarha Vartolomeja Rimu
• Patrijarh carigradski Vartolomej zvanično posećuje Vatikan i učvršćuje duhovne veze s papom Jovanom Pavlom II.
• Razmenjuju se teološki darovi i zajedničke poruke jedinstva.
2004 – Povraćaj svetih moštiju
• Papa Jovan Pavle II vraća pravoslavnoj crkvi mošti Svetog Jovana Zlatoustog i Svetog Grigorija Bogoslova, koje su tokom Četvrtog krstaškog pohoda (1204) prenete u Rim.
• Ovaj čin smatra se snažnom porukom pomirenja.
2006 – Prva poseta pape Benedikta XVI Carigradu
• Papa Benedikt XVI zvanično posećuje Fanar i učestvuje u proslavi praznika svetog apostola Andreja.
• Zajedno s patrijarhom carigradskim Vartolomejem izdaje zajedničku izjavu o važnosti jedinstva Crkava.
2014 – Susret Franje i Vartolomeja u Jerusalimu
• Papa Franja i patrijarh carigradski Vartolomej sastaju se u Jerusalimu, pedeset godina nakon istorijskog susreta patrijarha Atinagore i pape Pavla VI.
• Izdaju zajedničku deklaraciju o miru, jedinstvu i zaštiti hrišćana na Bliskom istoku.
2022 – Odluka o zajedničkom Vaskrsu
• Papa Franja i patrijarh carigradski Vartolomej izražavaju spremnost za usklađivanje datuma Vaskrsa počev od 2025. godine, s ciljem jedinstva u najvažnijem događaju hrišćanske vere.
2025 – Nada za posetu Nikeji
• Bila je planirana zajednička poseta patrijarha carigradskog Vartolomeja i pape Franje Nikeji u Vitiniji, povodom 1.700 godina od Prvog vaseljenskog sabora, ali je smrt pape zaustavila ovu inicijativu.
• Patrijarh carigradski Vartolomej izrazio je nadu da će novi papa ispuniti ovu viziju istorijskog jedinstva.
Mitropolit zaporoški i melitopoljski osvetljava planove ukrajinskih vlasti koji vode ka uništenju Ukrajinske pravoslavne crkve i njenom spajanju sa Ukrajinskom grkokatoličkom crkvom, dok istovremeno otkriva širu strategiju koju predvode Papa Franja i carigradski patrijarh Vartolomej.
Na praznik Svetog Andreja, kojeg Carigradska patrijaršija obeležava 30. novembra, papinska delegacija predvođena kardinalom Kočom i patrijarh Vartolomej obnovili su zajednički duh ekumenskog dijaloga.
U besedi posle liturgije, patrijarh carigradski podsetio na izjavu svog prethodnika, patrijarha Atinagore, iz 1963. godine o približavanju Rimu, kao i na njegov istorijski susret sa papom Pavlom VI u Jerusalimu 1964. godine, koji je označio prekretnicu u međuhrišćanskom dijalogu.
Hiljadu godina nakon Velike šizme, Carigradska patrijaršija i katolička crkva ponovo se približavaju. Mitropolit zborničko-tuzlanski u svom autorskom tekstu objašnjava kako Pashalna unija otvara pitanje budućnosti pravoslavlja, crkvene politike i uticaja Vatikana na Istok.
Profesorskim umom i pastirskim srcem, otac Darko razotkriva savremene zablude o jedinstvu crkava, govori o raskolu Moskve i Carigrada, veri u doba sinkretizma i zašto su ljudi sve češće u potrazi za nepokolebljivim.
Pomesne pravoslavne crkve, među kojima je i Srpska, odale su počast upokojenom papi Franji, prenoseći svetu snažnu poruku nade, ljubavi i vere, kao i poziv na jedinstvo u Hristu.
Reči svetogorskog podvižnika, starca Dionisija Ignjata, razotkrivaju tišinu koja je postala opasnija od progona - rat protiv pravoslavlja, obmana i pitanje koje odzvanja jače od svake najave kraja.
Dok se srednjovekovni junaci svojataju, život ćerke i unuka Đurađa Kastriotića svedoči o pravoslavnoj veri, srpskoj despotskoj lozi i svetosti koja ne pristaje na savremene interpretacije.
U besedi za 29. utorak po Duhovima, Sveti Nikolaj Ohridski i Žički nas podseća da istinska veličina nastaje kroz poverenje, poslušnost i skromnost pred Stvoriteljem.
Pravoslavci proslavljaju svete mučenike Minu, Ermogena i Evgrafa po starom kalendaru, svetih deset mučenika kritskih po novom. Katolici su u Četvrtoj nedelji Adventa, dok Jevreji i muslimani dan posvećuju redovnim molitvama.
Jedinstvena kombinacija ječma, pasulja, povrća i dimljenog mesa vraća nas u kuhinje naših predaka, čuvajući duh starih domaćinstava i porodične molitve kroz generacije.
Nekada nezaobilazna na prazničnim trpezama, ova poslastica se pravila sa strpljenjem i ljubavlju — donosimo autentičan recept koji će vaš dom ispuniti toplinom i mirisom svečanosti.
Selsko meso, staro jelo iz ruralnih krajeva, vraća se na trpeze kao simbol zajedništva, topline doma i prazničnih okupljanja — a tajna njegovog bogatog ukusa krije se u jednostavnim sastojcima i sporom, strpljivom krčkanju.
Iako su zajedno slavili jubilej Nikejskog sabora i istakli jedinstvo, odsustvo drugih pravoslavnih poglavara i izbor liturgijskog jezika izazvali su debatu u crkvenim krugovima.
Dok svet prati simboličan korak ka miru i dijalogu, deo pravoslavlja izražava rezerve zbog brzog približavanja Rimu i straha od ustupaka u veri i tradiciji.
Dok hrišćanski svet prati obeležavanje 1.700 godina Prvog vaseljenskog sabora, odsustvo dva patrijarhata tumači se kao snažna poruka Carigradskoj patrijaršiji i nagoveštaj tenzija unutar pravoslavlja.
Zvanično hvaljena kao "istorijski trenutak jedinstva", poseta poglavara Rimokatoličke crkve izaziva zabrinutost teologa i klirika – da li se radi o dijalogu ili političko-verskoj igri?
Reči svetogorskog podvižnika, starca Dionisija Ignjata, razotkrivaju tišinu koja je postala opasnija od progona - rat protiv pravoslavlja, obmana i pitanje koje odzvanja jače od svake najave kraja.
U besedi za 29. utorak po Duhovima, Sveti Nikolaj Ohridski i Žički nas podseća da istinska veličina nastaje kroz poverenje, poslušnost i skromnost pred Stvoriteljem.
Pouka jednog od najvećih duhovnika 20. veka pokazuje kako kratka molitva, čitanje Svetog pisma i samoposmatranje mogu ojačati moralnu snagu i održati veru čak i kada svet preti da nas slomi.
Novinarka i autorka dokumentarnog filma o Svetoj Mariji Gatčinskoj, Jelena Mićić, u svojoj kolumni daje promišljen osvrt na televizijsku priču o padu Krajine i sudbini jednog čoveka, u kojoj izdaja i vaskrsenje postaju pitanja lične odgovornosti, a ne kolektivnih parola.
U vreme kada je vera bila progonjena, a javno ispovedanje Hrista smatrano prestupom, dogodilo se čudo koje je stotine, pa i hiljade ljudi vratilo Bogu.
Džuman Al-Kavasmi prvi put javno govori o životu u okruženju gde je mržnja bila obaveza, o sumnjama koje su je razdirale i iskustvu koje ju je odvelo na put potpuno suprotan onome na koji je bila usmeravana.
Pouka jednog od najvećih duhovnika 20. veka pokazuje kako kratka molitva, čitanje Svetog pisma i samoposmatranje mogu ojačati moralnu snagu i održati veru čak i kada svet preti da nas slomi.
Strah, sumnja i lična pobožnost sudaraju se u pitanju koje mnogi nose oko vrata, a ne izgovaraju naglas - protojerej Vladimir Dolgih objašnjava gde prestaje vera, a počinje zabluda.
Božićno pojanje u dvorani „Lisinski“ najavljeno je kao praznični susret vere i muzike, ali se ubrzo otkrilo da iza događaja stoji projekat vezan za obnovu tzv. Hrvatske pravoslavne crkve – ideje koja ponovo otvara pitanje sudbine Srba, Crkve i istorijskog pamćenja.
