Obraćajući se rimokatoličkim i anglikanskim hodočasnicima, patrijarh Vartolomej govorio je o neostvarenim snovima ekumenskog dijaloga, nadajući se da će novi papa nastaviti putem jedinstva – iako većina pravoslavnih to ne vidi kao put koji vodi u pravcu istine.
Patrijarh carigradski Vartolomej, poglavar Carigradske patrijaršije i simbol ekumenskog dijaloga, uputio je molitvenu poruku za upokojenog papu Franju, ne krijući emocije, ali ni ambicije. Pred grupom anglikanskih i rimokatoličkih hodočasnika iz Velike Britanije, među kojima su bili i visoki crkveni predstavnici, patrijarh je govorio o nastavku dijaloga, potrebi zajedničkog Vaskrsa i nadi da će sledeći rimski papa slediti viziju svog prethodnika.
Međutim, iza reči nade i jedinstva krije se slojevita priča – o granicama autoriteta, crkvenoj nezavisnosti, istorijskim raskolima i savremenim pokušajima njihovog prevazilaženja. Dok Carigrad poziva na jedinstvo, mnogi na pravoslavnom Istoku postavljaju pitanje: može li se u ime ekumenizma govoriti u ime celokupnog pravoslavlja?
– Molimo se da bude izabran dostojan naslednik pape Franje kako bismo nastavili ekumenske odnose, dijalog koji smo započeli pre nekoliko decenija, kao i sa anglikanskom zajednicom – rekao je patrijarh Vartolomej tokom obraćanja grupi anglikanskih i rimokatoličkih hodočasnika iz Velike Britanije, među kojima su bili episkopi i sveštenici.
Alessia Giulaini /CPP/IPA / Sipa Press / Profimedia
Patrijarh Vartolomej na sahrani pape Franje
Tom prilikom patrijarh Vartolomej poslao je poruku mira, ali je ponovo uneo i nemir među većinu pravoslavnih vernika. On je izrazio nadu da će sledeći pontifeks slediti ekumenski duh svog prethodnika, govoreći u ime celokupnog pravoslavlja, ne potiskujući činjenicu da Istočno hrišćanstvo nema papu i da odluke carigradske patrijaršije ne obavezuju ostale patrijaršije i pomesne pravoslavne crkve.
Zajednički Vaskrs svih hrišćana – vizija koja je ostala nedovršena
Poseban akcenat patrijarh Vartolomej stavio je na pitanje zajedničkog proslavljanja Vaskrsa među svim hrišćanima, viziju koju je negovao zajedno s papom Franjom:
– Nažalost, naši napori nisu uspeli da se do kraja ostvare, ali uvek gajimo nadu da će i novi papa biti pozitivan, kao što je bio blaženi Franja – naglasio je patrijarh Vartolomej, ponovo potiskujući u drugi plan istinu da on može da sklapa dogovore i sporazume koji obavezuju jedino carigradsku patrijaršiju, grčku pravoslavnu crkvu i kiparsku pravoslavnu crkvu koje su pod njegovom jurisdikcijom. Srpski narod bi rekao: „Pravi račun bez krčmara“.
Plan istorijske posete Nikeji
Patrijarh Vartolomej takođe je otkrio da je bila planirana zajednička hodočasnička poseta s papom Franjom Nikeji u Vitiniji, povodom 1700 godina od Prvog vaseljenskog sabora (325. godine). Ova istorijska poseta, koja bi simbolično označila povratak korenima jedinstvene Crkve, odložena je zbog upokojenja pape, ali nada ostaje živa.
Tanjug/AP Photo/Gregorio Borgia
Papa Franja
– Sada se nadamo da će njegov naslednik, novi papa Rima, želeti da ostvari san pape Franje – izjavio je patrijarh Vartolomej, dodavši da bi poseta mogla da se poveže sa zvaničnim dolaskom novog pape u Carigrad, na praznik svetog apostola Andreja, zaštitnika Carigradske patrijaršije, 30. novembra.
Carigradska patrijaršija kao stub ekumenskog dijaloga
Patrijarh Vartolomej, koji decenijama dosledno promoviše dijalog među crkvama, istakao je da jedinstvo hrišćanstva nije samo želja, već i odgovornost svih duhovnih pastira. U vremenu geopolitičke nesigurnosti i duhovne pometnje, dijalog između pravoslavnih i katolika dobija sve veći značaj.
Vaseljenska patrijaršija i dalje ostaje institucionalna osovina ekumenizma, dok interesovanje za naslednika pape Franje postoji ne samo u krugu rimokatoličke crkve, već i na pravoslavnom Istoku.
Hronologija odnosa Carigradske patrijaršije i Vatikana od 1965. do danas
1965 – Ukidanje anatema (prokletstava)
• Patrijarh carigradski Atinagora i papa Pavle VI objavljuju međusobno ukidanje anatema iz 1054. godine, čime se duhovno okončava Veliki raskol.
• Ovo je bio prvi veliki korak ka pomirenju posle gotovo 1.000 godina.
1979 – Osnivanje mešovite komisije za teološki dijalog
• Za vreme patrijarha carigradskog Dimitrija i pape Jovana Pavla II osniva se Međunarodna mešovita komisija za teološki dijalog između rimokatoličke i pravoslavne Crkve.
• Prva sednica održana je u Patrasu 1980. godine.
1995 – Poseta patrijarha Vartolomeja Rimu
• Patrijarh carigradski Vartolomej zvanično posećuje Vatikan i učvršćuje duhovne veze s papom Jovanom Pavlom II.
• Razmenjuju se teološki darovi i zajedničke poruke jedinstva.
2004 – Povraćaj svetih moštiju
• Papa Jovan Pavle II vraća pravoslavnoj crkvi mošti Svetog Jovana Zlatoustog i Svetog Grigorija Bogoslova, koje su tokom Četvrtog krstaškog pohoda (1204) prenete u Rim.
• Ovaj čin smatra se snažnom porukom pomirenja.
2006 – Prva poseta pape Benedikta XVI Carigradu
• Papa Benedikt XVI zvanično posećuje Fanar i učestvuje u proslavi praznika svetog apostola Andreja.
• Zajedno s patrijarhom carigradskim Vartolomejem izdaje zajedničku izjavu o važnosti jedinstva Crkava.
2014 – Susret Franje i Vartolomeja u Jerusalimu
• Papa Franja i patrijarh carigradski Vartolomej sastaju se u Jerusalimu, pedeset godina nakon istorijskog susreta patrijarha Atinagore i pape Pavla VI.
• Izdaju zajedničku deklaraciju o miru, jedinstvu i zaštiti hrišćana na Bliskom istoku.
2022 – Odluka o zajedničkom Vaskrsu
• Papa Franja i patrijarh carigradski Vartolomej izražavaju spremnost za usklađivanje datuma Vaskrsa počev od 2025. godine, s ciljem jedinstva u najvažnijem događaju hrišćanske vere.
2025 – Nada za posetu Nikeji
• Bila je planirana zajednička poseta patrijarha carigradskog Vartolomeja i pape Franje Nikeji u Vitiniji, povodom 1.700 godina od Prvog vaseljenskog sabora, ali je smrt pape zaustavila ovu inicijativu.
• Patrijarh carigradski Vartolomej izrazio je nadu da će novi papa ispuniti ovu viziju istorijskog jedinstva.
Mitropolit zaporoški i melitopoljski osvetljava planove ukrajinskih vlasti koji vode ka uništenju Ukrajinske pravoslavne crkve i njenom spajanju sa Ukrajinskom grkokatoličkom crkvom, dok istovremeno otkriva širu strategiju koju predvode Papa Franja i carigradski patrijarh Vartolomej.
Na praznik Svetog Andreja, kojeg Carigradska patrijaršija obeležava 30. novembra, papinska delegacija predvođena kardinalom Kočom i patrijarh Vartolomej obnovili su zajednički duh ekumenskog dijaloga.
U besedi posle liturgije, patrijarh carigradski podsetio na izjavu svog prethodnika, patrijarha Atinagore, iz 1963. godine o približavanju Rimu, kao i na njegov istorijski susret sa papom Pavlom VI u Jerusalimu 1964. godine, koji je označio prekretnicu u međuhrišćanskom dijalogu.
Hiljadu godina nakon Velike šizme, Carigradska patrijaršija i katolička crkva ponovo se približavaju. Mitropolit zborničko-tuzlanski u svom autorskom tekstu objašnjava kako Pashalna unija otvara pitanje budućnosti pravoslavlja, crkvene politike i uticaja Vatikana na Istok.
Profesorskim umom i pastirskim srcem, otac Darko razotkriva savremene zablude o jedinstvu crkava, govori o raskolu Moskve i Carigrada, veri u doba sinkretizma i zašto su ljudi sve češće u potrazi za nepokolebljivim.
Pomesne pravoslavne crkve, među kojima je i Srpska, odale su počast upokojenom papi Franji, prenoseći svetu snažnu poruku nade, ljubavi i vere, kao i poziv na jedinstvo u Hristu.
Bogosluženjima u manastiru Svetog Nikolaja u Pribojskoj Banji i manastiru Svetog Ilije na Jabuci kod Prijepolja, praznik je obeležen molitvenim zanosom, pastirskim poukama i porukom nade – Crkva, iako kušana od sveta, ostaje jedinstvena i živa.
Program traje od 20. jula do 20. avgusta i deo je šire inicijative verskog usmeravanja čiji je cilj da ojača veze omladine iz dijaspore sa umerenim islamskim identitetom Maroka.
U duhu prorokove ognjene reči, Sveti Nikolaj Ohridski I Žičkić napisao je stihove posvećene proroku Iliji, sabravši biblijsku silinu, svetootačko tumačenje i narodnu pobožnost u jedno snažno duhovno svedočanstvo.
U besedi izgovorenoj 2. avgusta 1974. godine u manastiru Ćelije, Prepodobni Justin Ćelijski govorio je o tome zašto je Ilija ognjeni prorok, kako je vaskrsavao mrtve, spalio vodu i zaključao nebo – ali i zašto će se ponovo pojaviti pred drugi dolazak Hristov.
U vreme mrsnih dana, kada se mirisi mlečnih jela i toplog hleba šire konacima, monahinje pripremaju salatu od sremuša — lekovitog zelenog dara prirode, koji u ovom receptu postaje hranljiv i lagan obrok, pogodan za doručak ili večeru.
Otkrijte kako pivo pretvara ovo jednostavno jelo u ukusnu salatu sa istorijom dugom vekovima, zapisanu još 1855. u "Srbskom kuvaru" jeromonaha Jerotija iz Krušedola.
Na zvaničnoj večeri sa katoličkim hodočasnicima patrijarh Carigradski govorio o jedinstvu hrišćana, svom školovanju u Rimu i susretima sa papama, što je naišlo na osudu protivnika ekumenizma u pravoslavnom svetu.
Prisustvo prelata Džozefa Tobina na pravoslavnom bogosluženju, tokom kojeg ga je patrijarh Vartolomej oslovio titulom "visokopreosvećeni", izazvalo je oštre reakcije vernika širom sveta i otvorilo ozbiljna kanonska pitanja o granicama dijaloga s Vatikanom.
Dok patrijarh carigradski najavljuje dolazak rimskog pontifa i poziva na „jedinstvo u istini“, među pravoslavnim narodima raste strah da se ispod plašta sabornosti krije najdublja izdaja Svetog Predanja
Četvorodnevni simpozijum u Vatikanu obeležio 1700 godina od Prvog vaseljenskog sabora: papa Lav XIV pozivao na jedinstvo i sinodalnost svih hrišćana, dok pravoslavni glasovi upozoravaju na opasnosti relativizacije vere i gubitka svetootačkog nasleđa.
U duhu prorokove ognjene reči, Sveti Nikolaj Ohridski I Žičkić napisao je stihove posvećene proroku Iliji, sabravši biblijsku silinu, svetootačko tumačenje i narodnu pobožnost u jedno snažno duhovno svedočanstvo.
U besedi izgovorenoj 2. avgusta 1974. godine u manastiru Ćelije, Prepodobni Justin Ćelijski govorio je o tome zašto je Ilija ognjeni prorok, kako je vaskrsavao mrtve, spalio vodu i zaključao nebo – ali i zašto će se ponovo pojaviti pred drugi dolazak Hristov.
Svi običaju vezani za proroka Iliju zapravo su potekli iz onoga što su ljudi nekada davno primetili da se dešava u prirodi i to se dalje prenosilo, kaže otac Ivan za portal religija.rs.
U tišini ove svetinje, podignute na imanju koje je pobožni bračni par Lacković darovao Crkvi, krikovi se pretvaraju u molitve, a svedočanstva o čudesnim isceljenjima svakim danom su sve brojnija.
Iguman manastira Sveti arhangeli, već 35 godina čuvar svetinje kod Prizrena, otkriva kako prisustvo svakog čoveka obnavlja manastire, zašto vera raste iz poniženja i kako se Srbi u južnoj pokrajini više uzdaju u molitvu nego u politiku.
Srpska pravoslavna crkva oštro demantuje spekulacije o učešću u pregovorima o statusu Kosova i Metohije i upozorava na manipulacije koje dolaze iz istih centara koji teže slabljenju Crkve i srpskog naroda.
U besedi za subotu 8. sedmice po Duhovima, Sveti Nikolaj Ohridski i Žički objašnjava zašto je svaki dan prilika da se opredelite na pravu stranu istorije.
Kratka i snažna, molitva Proroku Iliji vekovima se prenosila usmenim predanjem, ali je tokom vremena često bila skraćivana i menjana. Donosimo autentične reči koje monasi uznose pred tron Božiji u tišini manastira Ostrog.
