Lev Radin/PACIFIC / Sipa Press / Profimedia, Andreas SOLARO / AFP / Profimedia
Zvanično hvaljena kao "istorijski trenutak jedinstva", poseta poglavara Rimokatoličke crkve izaziva zabrinutost teologa i klirika – da li se radi o dijalogu ili političko-verskoj igri?
Predstojeća poseta Pape Lava XIV Carigradskoj patrijaršiji i Nikeji u Vitiniji, povodom 1700 godina od Prvog vaseljenskog sabora, najavljena je kao „istorijski trenutak jedinstva“. Ipak, mnogi pravoslavni teolozi i vernici vide senke i pitanja iza ovog susreta, zabrinuti za budućnost dijaloga i očuvanje pravoslavne teološke čistote.
Predstojeća poseta rimskog pape Lava XIV Carigradskoj patrijaršiji i Nikeji u Vitiniji, povodom 1700 godina od Prvog vaseljenskog sabora, predstavljena je od strane zvaničnih izvora kao „istorijski trenutak jedinstva“. Međutim, za značajan deo pravoslavnog vernog naroda i teološkog sveta, ova poseta nije lišena senki i pitanja.
Dana 28. novembra 2025. godine, poglavar Rimokatoličke crkve otputovaće u Nikeju, mesto gde je 325. godine po Hristu sveti car Konstantin sazvao Prvi vaseljenski sabor, postavljajući temeljne okvire hrišćanske vere. Dan kasnije, 29. i 30. novembra, Papa će posetiti sedište Carigradske patrijaršije u Fanaru, gde će prisustvovati prazničnoj liturgiji povodom spomena Svetog apostola Andreja Prvozvanog, osnivača Crkve u Carigradu.
Tanjug/AP Photo/Andrew Medichini
Papa Lav XIV
Granice "jedinstva"
Poziv papi, koji je uputio patrijarh carigradski Vartolomej, deo je višedecenijske strategije jačanja dijaloga između pravoslavne i Rimokatoličke crkve. Ipak, za mnoge teologe i klirike, ova poseta izaziva više zabrinutosti nego radosti. Njihovi strahovi nisu protiv samog dijaloga, već protiv korišćenja jubileja za promociju modela „crkvenog jedinstva“ koji prevazilazi granice pravoslavne ekleziologije.
Prvi vaseljenski sabor je definisao Simvol vere, osudio jeresi i utvrdio put istine u Hristu kroz vekove. Pozivanje na taj istorijski sabor kao na povod za političko-verske poruke jedinstva opravdano izaziva pitanja. O kakvom se jedinstvu govori, kada Vatikan i dalje čvrsto zastupa dogmate poput papinskog prvenstva i nepogrešivosti, koje pravoslavna crkva nikada nije prihvatila?
Credit: Lev Radin / Shutterstock Editorial / Profimedia
Patrijarh Vartolomej
Diplomatija ili teologija?
Brojni pravoslavni mediji pišu da vreme ove posete nije slučajno. U periodu geopolitičkih previranja i pojačanih pritisaka na istočna patrijaršijska sedišta, papina prisutnost u Nikeji i Fanaru može se tumačiti i kao poruka globalnog uticaja. Carigradska patrijaršija, koja se nalazi u složenoj poziciji u Turskoj i uživa ograničene institucionalne slobode, možda traži međunarodnu podršku. Ipak, takva podrška može biti praćena i političkim pritiscima i sugestijama.
Mnogi klirici podsećaju da svaki put kada se približi neki „komunikacioni događaj“ između Rima i Carigrada, istovremeno se rasplamsavaju i rasprave o "ujedinjenoj Crkvi". Ključno pitanje jeste: da li je cilj tih razgovora istinska teološka bliskost ili diplomatska ravnoteža koja prvenstveno služi geopolitičkim interesima?
Glasovi zabrinutosti
Od Svete gore do teoloških fakulteta, mnogi izražavaju sumnju i skepsu. Smatraju da preterano medijsko isticanje ove posete prikriva suštinu: potrebu za iskrenim pokajanjem i povratkom patrističkom predanju. Kako je istakao jedan od najuglednijih teologa iz Carigrada:
— Jedinstvo se ne gradi fotografijama i osmesima, već zajedničkim ispovedanjem vere.
Ove reakcije ne dolaze s margina, već predstavljaju brigu značajnog dela crkvenog tela, koji uočava postepeno stvaranje klime "kompromisnog približavanja", koje može da naruši teološku čistotu pravoslavlja.
Prvi vaseljenski sabor nije bio "svečanost dijaloga", već borba za istinu. Sveti Oci tada nisu oklevali da osude zablude, čak i po cenu sopstvenih stradanja. Danas, 1700 godina kasnije, njegovo obeležavanje ne može biti odvojeno od te istorijske istine.
Pravoslavlje se ne plaši dijaloga, ali ga ne sme ni tražiti po svaku cenu. Istina Crkve nije predmet pregovora, niti rezultat diplomatskih kompromisa. Obeležavanje jubileja u Nikeji mora biti pre svega podsećanje na tu istinu, a ne sredstvo javnih odnosa.
Kako se približavaju datumi poseta, ostaje da se vidi da li će susret pape i carigradskog patrijarha proteći u tom duhu ili postati još jedno poglavlje koje više razdvaja nego spaja hrišćanstvo.
Za pravoslavnu crkvu, put jedinstva ne vodi kroz kamere, već kroz pokajanje i zajedničko ispovedanje vere — putem koji su pre sedamnaest vekova utvrdili Sveti Oci Nikeje i koji su danas pozvani da slede crkveni poglavari, ne samo rečima, već delima.
Četvorodnevni simpozijum u Vatikanu obeležio 1700 godina od Prvog vaseljenskog sabora: papa Lav XIV pozivao na jedinstvo i sinodalnost svih hrišćana, dok pravoslavni glasovi upozoravaju na opasnosti relativizacije vere i gubitka svetootačkog nasleđa.
Dok patrijarh carigradski najavljuje dolazak rimskog pontifa i poziva na „jedinstvo u istini“, među pravoslavnim narodima raste strah da se ispod plašta sabornosti krije najdublja izdaja Svetog Predanja
Prisustvo prelata Džozefa Tobina na pravoslavnom bogosluženju, tokom kojeg ga je patrijarh Vartolomej oslovio titulom "visokopreosvećeni", izazvalo je oštre reakcije vernika širom sveta i otvorilo ozbiljna kanonska pitanja o granicama dijaloga s Vatikanom.
Na zvaničnoj večeri sa katoličkim hodočasnicima patrijarh Carigradski govorio o jedinstvu hrišćana, svom školovanju u Rimu i susretima sa papama, što je naišlo na osudu protivnika ekumenizma u pravoslavnom svetu.
Povodom rođendana predsednika Ruske Federacije, Patrijarh srpski ističe vekovne veze Srpske pravoslavne crkve i Ruske pravoslavne crkve između dva bratska naroda.
Zvanično hvaljena kao "istorijski trenutak jedinstva", poseta poglavara Rimokatoličke crkve izaziva zabrinutost teologa i klirika – da li se radi o dijalogu ili političko-verskoj igri?
Monah iz Manastir Krušedol objavio je 1855. godine zbirku recepata, među kojima je i ovaj koji pokazuje kako se od najskromnijih sastojaka stvara nezaboravan ukus i miris starine
U toploj i bratskoj atmosferi, poglavar Srpske pravoslavne crkve primio je visokog gosta iz Ruske pravoslavne crkve, a razgovor je protekao u znaku zajedničke molitve, sabornosti i neraskidivih duhovnih veza dva pravoslavna naroda.
U kuhinjama pravoslavnih domaćica, ova čorba se pripremala s ljubavlju – za praznike, slave i nedeljne porodične ručkove. Sada je pravo vreme da je ponovo otkrijete i spremite po originalnom receptu iz tradicije srpske kuhinje.
Otkrijte kako pivo pretvara ovo jednostavno jelo u ukusnu salatu sa istorijom dugom vekovima, zapisanu još 1855. u "Srbskom kuvaru" jeromonaha Jerotija iz Krušedola.
Od pažljivo prženog luka do mirisa ljute paprika - otkrijte tajnu starinskog monaškog ribljeg paprikaša koji spaja duh pravoslavnog života i prazničnih trpeza.
Tri dana pre dijagnoze, ova mlada devojka iz Benkovca u Hrvatskoj sasvim slučajno je otkrila Svetog Karla Akutisa, a njegove molitve i prisutnost danas joj daju snagu i mir u svakom trenutku.
Dok je služio veličanstvenu misu na Trgu Svetog Petra, svetitelj je pokazao spontanost i ljudskost u trenutku koji je postao viralan na društvenim mrežama.
„Božji influenser“ iz Milana proglašen je svetim pred očima svoje majke, a prisustvo porodice na misi u Vatikanu pokazalo je svetu da vera, ljubav i tehnologija mogu oblikovati večnost.
U svojoj besedi za 18. sredu po Duhovima, Sveti Nikolaj Ohridski i Žički razotkriva duboku poruku Hristovih reči koje otkrivaju nebesko bogatstvo, savršeno jedinstvo i večnu tajnu odnosa Oca, Sina i Duha.
Velika ruska svetiteljka ostavila je pouke o veri, molitvi i iskušenjima savremenog života, koje odjekuju kao molitva, upozorenje i uteha u vremenu u kojem mi živimo. U nastavku pročitajte Jevanđelje za 18. sredu po Duhovima, 8. oktobar.
Nedavni primer iz Amerike pokreće pitanje koje mnogi vernici smatraju nemogućim: kako ostati veran Hristovom učenju i Svetim kanonima u vremenu duhovne dekadencije i relativizacije vere?
Nedavni primer iz Amerike pokreće pitanje koje mnogi vernici smatraju nemogućim: kako ostati veran Hristovom učenju i Svetim kanonima u vremenu duhovne dekadencije i relativizacije vere?
Dokumentarac otkriva neprolazni kosovski zavet, borbu naroda i svetinja, i višegodišnji rad humanitarne organizacije "Svi za Kosmet", koja menja živote ljudi i čuva srpsku duhovnost.
Uz idejnog tvorca vladiku Ilariona, vladiku Teodosija i akademika Matiju Bećkovića, prva projekcija filma bila je ispunjena molitvom, uzvišenom atmosferom i svedočanstvom o neumornoj ljubavi srpskog naroda prema Kosovu i Metohiji.
Ajeti iz knjige "The Qur’an – 365 Selections For Daily Reading" za 8. oktobar otkrivaju fascinantnu moć Stvoritelja – od formiranja života u materici do harmonije neba i zemlje, podsećajući na savršenstvo Njegove mudrosti.
Velika ruska svetiteljka ostavila je pouke o veri, molitvi i iskušenjima savremenog života, koje odjekuju kao molitva, upozorenje i uteha u vremenu u kojem mi živimo. U nastavku pročitajte Jevanđelje za 18. sredu po Duhovima, 8. oktobar.
Nedavni primer iz Amerike pokreće pitanje koje mnogi vernici smatraju nemogućim: kako ostati veran Hristovom učenju i Svetim kanonima u vremenu duhovne dekadencije i relativizacije vere?
