Svetinje na Kosmetu predstavljaju stub srpske istorije i pravoslavlja, vekovima prkose neprijateljima, a duhovnim značajem čine neprocenjivu riznicu za srpski rod.
Kosovo i Metohije je za srpsku istoriju vezano neraskidivim nitima, a neizvesnost srpske pokrajine uzdrmava biće svakog Srbina. Temelj identiteta srpskog pravoslavlja je neupitno čvrst na tlu južne srpske pokrajine, a vrednost svetinja prepoznale su svetske institucije, paralelno upozoravajući na njihovu ugroženost.
Manastir Visoki Dečani
Foto: Aleksandar Trifunović
Manastir Visoki Dečani
Manastir Visoki Dečani posvećen je Vaznesenju Gospodnjem, a građen je u vremenu od 1327. do 1335. godine kao mauzolej srpskog kralja Stefana Uroša III.
Za njegovu gradnju dovedeni su najbolji majstori iz Primorja, a posle njuh i vrhunski slikari, takođe iz Primorja. Kad je to završeno, u živopisnoj klisuri reke Bistrice zablistao je hram raskošne i neprolazne lepote. Ktitor manastira, nažalost, nije dočekao da vidi svoje zaveštanje, jer mu je 1331. godine život prekinut nasilnom smrću.
Čudotvorne mošti
U manastiru se kao najveća relikvija čuvaju mošti Svetog Stefana Uroša III, koje su, prema predanjima, svojom čudotvornom silom zaštitile manastir od brojnih iskušenja kroz koja je prolazio tokom svoje duge istorije.
Manastir Gračanica
SPC/Eparhija raško-prizrenska
Manastir u Gračanici
Drevni manastir Gračanica na Kosmeta, na levoj obali reke Gračanke, zadužbina je kralja Milutina. Podignuta je između 1315. i 1321. godine. Udaljena samo devet kilometara od Prištine, poslednja je u veličanstvenom nizu zadužbina koje je kralj Milutin, "nezasiti zidatelj božanstvenih crkava" (po rečima njegovog bliskog prijatelja, saradnika i biografa arhiepiskopa Danila II), podigao u svom otačastvu i van njega.
Po narodnom predanju, kralj Milutin je zaspao pred bitku na reci Gračanki, pa mu se javio anđeo Gospodnji rekavši mu da će pobediti i da iz zahvalnosti Gospodu Bogu, za pomoć koja mu je pružena, treba da sagradi crkvu čiji će mu se oblik prikazati. Probudivši se, kralj je na nebu ugledao beli oblak koji je imao oblik crkve. Pošto zaista pobedi u tom boju, odmah pozva najbolje majstore - graditelje i naredi im da započnu gradnju nebesne crkve.
Loza Nemanjića sa 16 portreta
Freske u Gračanici oslikali su grčki majstori iz Soluna, čuveni Mihailo i Evtihije, koji su živopisanje završili 1321.
U Gračanici je, prvi put u starom srpskom slikarstvu, naslikana geneološka loza dinastije Nemanjića, sa 16 portreta, a na ulazu u crkvu nalaze se portreti ktitora kralja Milutina i njegove žene Simonide. Njene, na slici oštećene oči, inspirisale su pesnika Milana Rakića da napiše jednu od najlepših pesama novije srpske književnosti. Od 2006. Gračanica se nalazi i na Uneksovoj listi svetske kulturne baštine.
Pećka Patrijaršija
Foto: Aleksandar Trifunović
Pećka Patrijaršija
Pećka Patrijaršija, bivše sedište Srpske pravoslavne crkve, sagrađena je u 13. veku, a manastir je poznat po izuzetnim freskama i arhitekturi.
Građen je od treće decenije 13. veka do sredine 14. veka, a sastoji se od glavne crkve Svetih Apostola, uz koju je sa severne strane sazidana crkva Svetog Dimitrija, a sa južne Bogorodičina crkva sa crkvicom Svetog Nikole - kao i zajedničke spoljne priprate na zapadnoj strani. Kroz jedan vek (1230-1330) Patrijaršija je zidana, novi hramovi su dodavani, stari pregrađivani. Sve do sredine 18. veka centar je srpske crkve i u tom periodu su nega i briga o crkvenom središtu trajali neprekidno.
Posle ujedinjenja Srpske pravoslavne crkve, u manastiru Pećka patrijaršija ustoličen je 1924. godine Dimitrije, prvi patrijarh obnovljene Srpske patrijaršije. Od tada, svi izabrani srpski patrijarsi ustoličavaju se u ovoj srpskoj svetinji.
Manastir Sveti Arhangeli, Prizren
Wikipedia
Manastir u Prizrenu
Večovima je ovaj manastir, zadužbina cara Dušana Silnog, bio na udaru, a od 1998. godine ponovo je aktivan. Smešten je samo dva i po kilometra od Prizrena, manastir je izgrađen u kanjonu reke Bistrice između 1343. i 1352. godine, a sadrži grobnu crkvu cara Dušana posvećenu Svetim arhangelima, kao i Crkvu Svetog Nikole.
Kroz istoriju, manastir je više puta rušen, paljen i pljačkan, uključujući napade u junu 1999. godine i martovskom pogromu 2004. godine.
Na grobnom mestu Dušana jednostavno stoji urezano „grob cara Dušana”. I bio je sahranjen tu, u Arhangelima, gde je ozdravio posle teške bolesti, nakon čega je odlučio da na tom mestu podigne svoju zadužbinu.
Sahranjen je u grobnici u jugozapadnom delu naosa Crkve Svetih arhangela, koja je jedinstveno rešenje u srpskoj arhitekturi. Kako je vekovima njegovo grobno mesto na meti vandala, 1927. njegovi posmrtni ostaci preneti su u Crkvu Svetog Marka u Beogradu.
Pored pomenutih, mnogobrojne druge svetinje, bilo da su srušene ili ne, i dalje stoje kao neoboriv stub pravoslavlja.
Monah i glavni ekonom Manastira Visoki Dečani kroz svoju priču otkriva duboku vezu s Kosovom i Metohijom I priča kako su njegovo monašenje i životni put ispunjeni duhovnim traženjem i ljubavlju prema svetinji.
Po zauzeću Srbije, Osmanlije su mnoge srpske hramove pretvorili u svoje džamije, pa su to hteli da učine i sa dečanskom manastirskom crkvom, ali ih je čudesan događaj sprecio u tome.
Na dan kada se SPC molitveno seća Prepodobnog Ilariona Velikog, episkop novobrdski Ilarion obeležio je svoj imendan u pobožnoj atmosferi svetinje nadomak Gnjilana, gde je podsetio vernike da u ljubavi prema bližnjem pronalazimo put do večnog života.
Mitropolit raško-prizrenski istakao je značaj vere i otpora u teškim vremenima, naglašavajući da, kao što je Sveti Dimitrije čuvao Solun, tako čuva Mitrovicu, te da je potrebno strpljenje i vera kako bi grad ponovo postao slobodan za hrišćane.
Stihovi 34:37-38 podsećaju muslimane da je pravi put do Božije milosti kroz iskrenu veru i dobra dela, dok oni koji poriču Njegovu poruku suočavaju se s ozbiljnim posledicama.
Jedan od najvećih svetitelja pravoslavlja podseća da vera nije samo molitva – ona zahteva svakodnevni trud i aktivno delovanje, jer bez njega ni najiskrenija molitva ne donosi plod. U nastavku pročitajte oblomak iz Svetog pisma za 17. sredu po Duhovima.
U grčkom selu Xyniada, zakopana ispod starog hrasta, otkrivena je čudotvorna ikona Majke Božije. Njena priča počinje viđenjem deteta, a nastavlja se kroz isceljenja.
U kuhinjama pravoslavnih domaćica, ova čorba se pripremala s ljubavlju – za praznike, slave i nedeljne porodične ručkove. Sada je pravo vreme da je ponovo otkrijete i spremite po originalnom receptu iz tradicije srpske kuhinje.
Otkrijte kako pivo pretvara ovo jednostavno jelo u ukusnu salatu sa istorijom dugom vekovima, zapisanu još 1855. u "Srbskom kuvaru" jeromonaha Jerotija iz Krušedola.
Od pažljivo prženog luka do mirisa ljute paprika - otkrijte tajnu starinskog monaškog ribljeg paprikaša koji spaja duh pravoslavnog života i prazničnih trpeza.
U Nacionalnom muzeju istorije Rumunije otvorena je potresna izložba o najugroženijim svetinjama Evrope – manastirima na Kosovu i Metohiji koji, uprkos nasilju i pokušajima brisanja, ostaju stubovi pravoslavne vere i identiteta jednog naroda.
Predstavljajući svetu postavku posvećenu Visokim Dečanima, poglavar Srpske pravoslavne crkve podsetio je na neprocenjivu vrednost svetinja na Kosovu i Metohiji, koje su ujedno i simbol duhovne borbe i opstanka.
Dok se društvene mreže dele na one koji osuđuju i one koji podržavaju, arhimandrit Janjić naglašava da je molitva na više jezika deo vekovne tradicije Crkve, a ne politička poruka – i podseća na reči Psalma: „Sve što diše neka hvali Gospoda“.
Novi igumen manastira Svete Katarine na Sinaju, arhimandrit Simeon, javno se izvinjava vernicima i obećava jedinstvo, duhovnu obnovu i vernost vekovnoj pravoslavnoj tradiciji.
Nesvakidašnji freskopis Vladimira Skerlića, koji je spojio pravoslavnu tradiciju sa motivima afričkog podneblja, izazvao je talas komentara i oduševljenja među vernicima i na društvenim mrežama.
U grčkom selu Xyniada, zakopana ispod starog hrasta, otkrivena je čudotvorna ikona Majke Božije. Njena priča počinje viđenjem deteta, a nastavlja se kroz isceljenja.
Mitropoliti Nikanor i Lukijan služili su liturgiju pred prisustvom princa Nikolaja, dok patrijarh Porfirije poručuje da Bazjaš svedoči o vekovnoj veri i svetosavskim korenima Srba u Rumuniji.
Novi igumen manastira Svete Katarine na Sinaju, arhimandrit Simeon, javno se izvinjava vernicima i obećava jedinstvo, duhovnu obnovu i vernost vekovnoj pravoslavnoj tradiciji.
Današnja beseda Svetog Nikolaja Ohridskog i Žičkog objašnjava dubinu Hristovih reči i vodi čitaoca do srca božanske tajne koja nadilazi ljudsko poimanje.
