Svetinje na Kosmetu predstavljaju stub srpske istorije i pravoslavlja, vekovima prkose neprijateljima, a duhovnim značajem čine neprocenjivu riznicu za srpski rod.
Kosovo i Metohije je za srpsku istoriju vezano neraskidivim nitima, a neizvesnost srpske pokrajine uzdrmava biće svakog Srbina. Temelj identiteta srpskog pravoslavlja je neupitno čvrst na tlu južne srpske pokrajine, a vrednost svetinja prepoznale su svetske institucije, paralelno upozoravajući na njihovu ugroženost.
Manastir Visoki Dečani
Foto: Aleksandar Trifunović
Manastir Visoki Dečani
Manastir Visoki Dečani posvećen je Vaznesenju Gospodnjem, a građen je u vremenu od 1327. do 1335. godine kao mauzolej srpskog kralja Stefana Uroša III.
Za njegovu gradnju dovedeni su najbolji majstori iz Primorja, a posle njuh i vrhunski slikari, takođe iz Primorja. Kad je to završeno, u živopisnoj klisuri reke Bistrice zablistao je hram raskošne i neprolazne lepote. Ktitor manastira, nažalost, nije dočekao da vidi svoje zaveštanje, jer mu je 1331. godine život prekinut nasilnom smrću.
Čudotvorne mošti
U manastiru se kao najveća relikvija čuvaju mošti Svetog Stefana Uroša III, koje su, prema predanjima, svojom čudotvornom silom zaštitile manastir od brojnih iskušenja kroz koja je prolazio tokom svoje duge istorije.
Manastir Gračanica
SPC/Eparhija raško-prizrenska
Manastir u Gračanici
Drevni manastir Gračanica na Kosmeta, na levoj obali reke Gračanke, zadužbina je kralja Milutina. Podignuta je između 1315. i 1321. godine. Udaljena samo devet kilometara od Prištine, poslednja je u veličanstvenom nizu zadužbina koje je kralj Milutin, "nezasiti zidatelj božanstvenih crkava" (po rečima njegovog bliskog prijatelja, saradnika i biografa arhiepiskopa Danila II), podigao u svom otačastvu i van njega.
Po narodnom predanju, kralj Milutin je zaspao pred bitku na reci Gračanki, pa mu se javio anđeo Gospodnji rekavši mu da će pobediti i da iz zahvalnosti Gospodu Bogu, za pomoć koja mu je pružena, treba da sagradi crkvu čiji će mu se oblik prikazati. Probudivši se, kralj je na nebu ugledao beli oblak koji je imao oblik crkve. Pošto zaista pobedi u tom boju, odmah pozva najbolje majstore - graditelje i naredi im da započnu gradnju nebesne crkve.
Loza Nemanjića sa 16 portreta
Freske u Gračanici oslikali su grčki majstori iz Soluna, čuveni Mihailo i Evtihije, koji su živopisanje završili 1321.
U Gračanici je, prvi put u starom srpskom slikarstvu, naslikana geneološka loza dinastije Nemanjića, sa 16 portreta, a na ulazu u crkvu nalaze se portreti ktitora kralja Milutina i njegove žene Simonide. Njene, na slici oštećene oči, inspirisale su pesnika Milana Rakića da napiše jednu od najlepših pesama novije srpske književnosti. Od 2006. Gračanica se nalazi i na Uneksovoj listi svetske kulturne baštine.
Pećka Patrijaršija
Foto: Aleksandar Trifunović
Pećka Patrijaršija
Pećka Patrijaršija, bivše sedište Srpske pravoslavne crkve, sagrađena je u 13. veku, a manastir je poznat po izuzetnim freskama i arhitekturi.
Građen je od treće decenije 13. veka do sredine 14. veka, a sastoji se od glavne crkve Svetih Apostola, uz koju je sa severne strane sazidana crkva Svetog Dimitrija, a sa južne Bogorodičina crkva sa crkvicom Svetog Nikole - kao i zajedničke spoljne priprate na zapadnoj strani. Kroz jedan vek (1230-1330) Patrijaršija je zidana, novi hramovi su dodavani, stari pregrađivani. Sve do sredine 18. veka centar je srpske crkve i u tom periodu su nega i briga o crkvenom središtu trajali neprekidno.
Posle ujedinjenja Srpske pravoslavne crkve, u manastiru Pećka patrijaršija ustoličen je 1924. godine Dimitrije, prvi patrijarh obnovljene Srpske patrijaršije. Od tada, svi izabrani srpski patrijarsi ustoličavaju se u ovoj srpskoj svetinji.
Manastir Sveti Arhangeli, Prizren
Wikipedia
Manastir u Prizrenu
Večovima je ovaj manastir, zadužbina cara Dušana Silnog, bio na udaru, a od 1998. godine ponovo je aktivan. Smešten je samo dva i po kilometra od Prizrena, manastir je izgrađen u kanjonu reke Bistrice između 1343. i 1352. godine, a sadrži grobnu crkvu cara Dušana posvećenu Svetim arhangelima, kao i Crkvu Svetog Nikole.
Kroz istoriju, manastir je više puta rušen, paljen i pljačkan, uključujući napade u junu 1999. godine i martovskom pogromu 2004. godine.
Na grobnom mestu Dušana jednostavno stoji urezano „grob cara Dušana”. I bio je sahranjen tu, u Arhangelima, gde je ozdravio posle teške bolesti, nakon čega je odlučio da na tom mestu podigne svoju zadužbinu.
Sahranjen je u grobnici u jugozapadnom delu naosa Crkve Svetih arhangela, koja je jedinstveno rešenje u srpskoj arhitekturi. Kako je vekovima njegovo grobno mesto na meti vandala, 1927. njegovi posmrtni ostaci preneti su u Crkvu Svetog Marka u Beogradu.
Pored pomenutih, mnogobrojne druge svetinje, bilo da su srušene ili ne, i dalje stoje kao neoboriv stub pravoslavlja.
Monah i glavni ekonom Manastira Visoki Dečani kroz svoju priču otkriva duboku vezu s Kosovom i Metohijom I priča kako su njegovo monašenje i životni put ispunjeni duhovnim traženjem i ljubavlju prema svetinji.
Po zauzeću Srbije, Osmanlije su mnoge srpske hramove pretvorili u svoje džamije, pa su to hteli da učine i sa dečanskom manastirskom crkvom, ali ih je čudesan događaj sprecio u tome.
Na dan kada se SPC molitveno seća Prepodobnog Ilariona Velikog, episkop novobrdski Ilarion obeležio je svoj imendan u pobožnoj atmosferi svetinje nadomak Gnjilana, gde je podsetio vernike da u ljubavi prema bližnjem pronalazimo put do večnog života.
Mitropolit raško-prizrenski istakao je značaj vere i otpora u teškim vremenima, naglašavajući da, kao što je Sveti Dimitrije čuvao Solun, tako čuva Mitrovicu, te da je potrebno strpljenje i vera kako bi grad ponovo postao slobodan za hrišćane.
Usrdna molitva majki ima neuništivu snagu u borbi protiv zla i njena reč menja sudbinu cele porodice — otkrijte molitvu koja svakom detetu donosi zaštitu i blagoslov.
Novi poglavar Katoličke crkve izazvao je lavinu reakcija nakon otkrića da su američki donatori obećali milijardu evra za izbor „pravog“ pape, dok deficit Svete Stolice prelazi 83 miliona evra.
Slavni glumac i reditelj primio je blagoslov igumana Metodija, napio se blagoslovene vode koja nikada ne presušuje, poškropio se i prekrstio, ostavljajući za sobom glamur sveta pred večnom tišinom Carske Lavre.
Slavni glumac i reditelj proveo je Vidovdan među monasima, slušajući o Kosovskom zavetu i žrtvi Svetog kneza Lazara, a iguman mu je otkrio tajne duhovnosti koje će uticati na njegov novi film „Vaskrsenje“.
U vreme mrsnih dana, kada se mirisi mlečnih jela i toplog hleba šire konacima, monahinje pripremaju salatu od sremuša — lekovitog zelenog dara prirode, koji u ovom receptu postaje hranljiv i lagan obrok, pogodan za doručak ili večeru.
Uvođenje obaveznog ličnog broja u Grčkoj izazvalo je burnu reakciju monaške zajednice sa Atosa, koja upozorava da bi digitalno povezivanje podataka svakog građanina moglo ugroziti versku slobodu i privatnost.
Dok su se vernici na Veliki petak molili pred plaštanicom u manastiru Tumane, dogodilo se čudo koje je svedočio i sam iguman Dimitrije. Po zastupništvu svetitelja Zosima i Jakova, Mića Grbić ostavio je štaku i prvi put posle tri meseca — stao na svoje noge.
U Nacionalnom muzeju istorije Rumunije otvorena je potresna izložba o najugroženijim svetinjama Evrope – manastirima na Kosovu i Metohiji koji, uprkos nasilju i pokušajima brisanja, ostaju stubovi pravoslavne vere i identiteta jednog naroda.
Predstavljajući svetu postavku posvećenu Visokim Dečanima, poglavar Srpske pravoslavne crkve podsetio je na neprocenjivu vrednost svetinja na Kosovu i Metohiji, koje su ujedno i simbol duhovne borbe i opstanka.
Pravoslavna svetinja koja već petnaest vekova čuva mošti Svete Katarine suočava se s ozbiljnom pravnom nepravdom u Egiptu, dok glasovi iz pravoslavnog sveta, UNESCO i Ujedinjenih nacija pozivaju na hitnu međunarodnu zaštitu ovog duhovnog svetionika.
Obred Havdale se izvodi subotom uveče, po završetku Šabata, što je trenutak kada nastupi noć - odnosno kada na nebu postanu vidljive tri srednje zvezde.
Vernici su telima branili svog duhovnika, sveštenstvo je blokiralo put policiji, a Mikael Adžapahjan je sa mirom u glasu poručio da pretnja Jerevanu ne dolazi od njega, već iz samog vrha vlasti.
Arhijerej Albanske pravoslavne crkve okončao je zemaljski put nakon duge borbe s bolešću, ostavljajući neizbrisiv trag u srcima vernika i bogatu ostavštinu obnove crkava i duhovnog života u Albaniji,
Ova izuzetno hranljiva čorba vekovima je služila ne samo za utolu gladi, već i kao simbol vere, posta i zahvalnosti — jelo koje spaja telo i duh kroz molitvu i tradiciju.
