Od više od 20 crkava koje su nekada stajale u selu, samo njih šest je preostalo, uključujući pet sa freskama.
Zastupnici očuvanja kulturnih dobara u albanskom Moskopolju utrkuju se da spasu stotine pravoslavnih remek-dela iz 18. veka u crkvama koje je uništio zub vremena. Daleko na jugoistoku Albanije, jedno malo naselje krije pet crkava koje sadrže izuzetne pravoslavne hrišćanske freske, koje se zbog svoje lepote smatraju jednim od najlepših u svetu.
Ne postoje drugi slični lokaliteti u Albaniji ili u svetu kao crkve u Moskopolju i njihovih 43.000 kvadratnih stopa fresaka. Vlada ih je označila kao kulturne spomenike i 2020. godine priznala centar sela u kojem se većina njih nalazi kao istorijski kompleks. Možda je još važnije to što freske predstavljaju upečatljiv artefakt susreta Istoka i Zapada, multikulturnog i multireligijskog albanskog identiteta koji su mnogi smatrali da će izumreti pod bivšim komunističkim režimom.
Pravo je čudo da su freske uopšte preživele. Uništenje pravoslavnih crkvi počelo je krajem 18. veka, kada je Moskopolje bilo pljačkano i spaljivano tri puta u 20 godina. Zatim je spaljeno u Prvom svetskom ratu i bombardovano u Drugom svetskom ratu. Od više od 20 crkava koje su nekada stajale u selu, samo njih šest je preostalo, uključujući pet sa freskama.
U poslednjim decenijama, ovi arhitektonski i umetnički dragulji pali su u zapuštenost. Sada, kako turizam u tom području raste, posvećeni istraživači i restauratori žure da spasu crkve. U novembru je Ministarstvo kulture predstavilo ambiciozan plan koji bi okupio umetničke konzervatore iz cele Evrope i arhitekte za obnovu pre nego što bude prekasno.
"Pariz Balkana"
Albanija ima turbulentnu istoriju. Tokom hiljada godina, zemlja je bila deo nekoliko carstava, od Rimskog do Vizantijskog i Osmanlijskog. Pod poslednjim je Moskopolje doživelo svoj procvat, postavši "Pariz Balkana" do 1760. godine, kako su pisali posmatrači.
Moskopolje je tada, kao potpuno razvijeni grad, kontrolisao unosnu kopnenu trgovinu između Jadranskog mora i Istanbula, povezujući Osmanlije sa venecijanskim dogama, Habsburzima u Beču i dalje. U svom vrhuncu, radilo je čak 50 zanatskih cehova, privlačeći i obučavajući zanatlije kao što su krojači, zlatari i oružari. Grad je imao i jedinu štampariju u Osmanlijskom carstvu, kojom je upravljala Nova akademija, ključna tačka ideja prosvetiteljstva osnovana 1744. godine.
Gugl Maps
Ekonomska moć grada omogućila je da postane centar pravoslavnog hrišćanstva i umetnosti u carstvu koje je dominiralo islamom, što je dovelo do izgradnje velikog broja crkava. Međutim, krajem 18. veka, grad je počeo da slabi. Godine 1769, pljačkaši, verovatno iz okolnog regiona, opustošili su Moskopolje. Stanovnici su pobegli, a nekadašnji veliki grad pretvorio se u malo naselje. Dalje je bio uništavan tokom velikih ratova 20. veka.
Posle Drugog svetskog rata, diktator Enver Hodža konsolidovao je svoju vlast u Albaniji, sprovodeći ateizam pod svojim komunističkim režimom.
Wikipedia
Emir Hodža.
Preostale crkve u Moskopolju bile su zapostavljene i korišćene kao magacini. Druge su bile porušene. Vernici su skrivali religiozne ikone ispod podova svojih kuća. Sveštenici, kao i imami i drugi duhovnici, bili su pogubljeni ili poslati u radne logore.
U ovom delu Albanije, očuvanje kulturne baštine je lično.
- Odrasli smo pod komunističkim režimom, i ljudi moje generacije nisu znali šta je crkva, šta je Bog. Važno je da ljudi u zemlji znaju svoju tradicije — odakle dolaze i gde pripadaju - kaže Fjoralba Prifti, direktorka Nacionalnog muzeja srednjovekovne umetnosti u obližnjem Korči.
Srpske pravoslavne svetinje i spomenici u Prizrenu sačinjavaju sistematizovan skup verskih, kulturnih i istorijskih objekta koji su u različitim istorijskim periodima, stvarani, devastirani i ponovo obnavljani.
Osvajanje nagrade „BTV UNWTO 2021“ postavilo je Mokru goru u fokus globalne turističke pažnje i time dalo podsticaj za dalji razvoj sela i još kvalitetniju kooperaciju državnih i lokalnih institucija.
Parohije od Teksasa do Njujorka beleže stotine novih vernika koji se pripremaju za krštenje, dok arhijerej Antiohijske patrijaršije ističe da iza brojki stoji dug i zahtevan put istinskog obraćenja, a ne prolazni trend.
Jedinstvena kombinacija ječma, pasulja, povrća i dimljenog mesa vraća nas u kuhinje naših predaka, čuvajući duh starih domaćinstava i porodične molitve kroz generacije.
Nekada nezaobilazna na prazničnim trpezama, ova poslastica se pravila sa strpljenjem i ljubavlju — donosimo autentičan recept koji će vaš dom ispuniti toplinom i mirisom svečanosti.
Obnovljena, svojevrsni je kulturni centar Prizrena koji u rekonstruisanom i adaptiranom atrijumu okuplja malobrojne Srbe iz Prizrena i mnoge raseljene Prizrence na dan slave grada, kao i mnoge hodočasnike carskog Prizrena.
Obnovljena, svojevrsni je kulturni centar Prizrena koji u rekonstruisanom i adaptiranom atrijumu okuplja malobrojne Srbe iz Prizrena i mnoge raseljene Prizrence na dan slave grada, kao i mnoge hodočasnike carskog Prizrena.
Nakon zemljotresa, ratova i sistematskog uništavanja, završna faza građevinskih radova na hramovima Svetog Spiridona, Svetog Nikole i parohijskog doma u Petrinji budi nadu pravoslavnih vernika u ovom kraju.
Od prenosa posmrtnih ostataka pesnika iz Amerike do današnje uloge hrama na Crkvini kao duhovnog i kulturnog središta – priča o svetinji koja je postala znak prepoznavanja Trebinja.
U najvećoj medicinskoj ustanovi u zemlji proslavljena je krsna slava, a priča o hramu koji je preživeo rat, zaborav i preobražaj u mrtvačnicu otkriva koliko je ovo mesto važno za bolesnike, lekare i grad.
Skoro tri decenije ovaj zanatlija iz Ježevice izrađuje voštanice po manastirskom predanju, učeći nas da se prava sveća ne stvara mašinom, već strpljenjem, iskustvom i verom koja se ne gasi ni kada plamen dogori.
Na manastirskom imanju, nakon požara i decenija bez uzgoja, bratstvo uz pomoć svetogorskih monaha i molitvu igumana Metodija obnavlja poljoprivrednu tradiciju, dajući novi život ekonomiji i duhovnom životu manastira.
U manastiru Mrkonjići, samo nekoliko metara od ulaza u hram, stoji košćela stara više od četiri veka - mesto gde se susreću vera, predanje i čudo prirode.
Od prenosa posmrtnih ostataka pesnika iz Amerike do današnje uloge hrama na Crkvini kao duhovnog i kulturnog središta – priča o svetinji koja je postala znak prepoznavanja Trebinja.
Pravoslavni vernici danas proslavljaju Svetog sveštenomučenika Klimenta po starom kalendaru i Prepodobnog Patapija Tebanskog po novom, katolici su u Drugoj nedelji Adventa, dok je u islamu i judaizmu dan posvećen redovnoj molitvi i svakodnevnim verskim obavezama.
