PREDANJA KAŽU DA JE OVO NAJSTARIJI MANASTIR: Stefan Nemanja se tu krstio, a Turci su od svetinje pravili barutanu

Po Dukljaninovoj hronici Petrovu je crkvu u Rasu, digao je „kralj Beluš sa svojim Romanima“ posle pobede nad raškim županom Ljutomirem. U spisima se navodi, da je ova svetinja bila episkopija, ako ne pre, a ono izvesno u vreme bugarskoga cara Petra (927-67). Sve do osnivanja arhiepiskopije, ova svetinja bila je centar crkvenoga života Srbije. U njemu je i Stefan Nemanja prešao u pravoslavlje, a u njoj se na saboru i prestola odrekao, kad je pošao da se zamonaši. U tursko doba, ova svetinja jedno vreme bila je pretvorena u barutni magacin.

Iz daleka gledana crkva pruža sa svoga ćuvika prostrane i moćne efekte svojim prostim belim krečenim masama, bez prozora i ukrasa. Iznutra, pregrađivana, dograđivana, ona je strašan splet krivih debelih nezgrapnih zidova. Sve je pokriveno jednim prostranim dvoslivnim krovom. U osnovi nigde jednog pravilnog oblika - jednog pravog ugla. Samome kubetu ne može se nikako uhvatiti neka određenija pravilna forma. (Ono je inače spolja nepravilno osmougaono.) Ko zna kakva je morala prvobitna građevina izgledati!

Ipak, po ono nekoliko lučnih zidova oko kubeta, može se zaključiti da je bila rotonda. Mala vratanca na zapadnoj strani, kroz koja se ulazi, daju gotovo jedino osvetljenje, jer po ono nekoliko uzanih prozora, pravih puškarnica, crkva bi bila u potpunom mraku. Jedini prozor, a i to taman toliki da se čovek može s mukom provući, napravili su, na južnoj strani kubeta, neki kačaci razbojnici da bi se na konopcu spustili i opljačkali crkvu.

youtube/printscreen/ПЕТРОВА ЦРКВА

Crkva je imala u srednjem delu, između ulaznog „vestibila“ i soleje, na gornjem spratu malu sasvim mračnu katihumenu, u koju se pelo iz severnoga polukružnoga prostora.

Najstariji spomenik crkvene arhitekture u Srbiji

Crkva Svetih apostola Petra i Pavla nalazi se na jednom uzvišenju jugozapadno od Raške, nedaleko od Novog Pazara.

Ovaj hram predstavlja najstariji spomenik crkvene arhitekture na prostoru Srbije i od izuzetnog je značaja. U arhitektonskom sklopu ove crkve sačuvano je nekoliko epoha. Na mestu ovog hrama nalazila se ranohrišćanska bogomolja, verovatno baptisterijum, iz 6. veka. Jezgro današnje zgrade čine upravo ostaci te najstarije građevine. Ranohrišćanski objekat podignut je nad ilirskim kneževskim tumulom, koji je otkriven 1957. godine. U ovom tumulu, koji potiče iz 5. veka pre Hrista, pronađene su grčke vaze, srebrno posuđe, zlatni nakit, predmeti od stakla i ćilibara i ukrasi izuzetne lepote ali i velike istorijske i umetničke vrednosti.

youtube/printscreen/ПЕТРОВА ЦРКВА

Prvom obnovom (u vreme kneza Časlava) crkva Svetog Petra je, u svom gornjem delu, temeljno rekonstruisana. Ovom obnovom crkva je zadržala osnovu kružnog oblika prethodne građevine, ali je dobila kupolu konstruisanu na trompima, zatim galeriju na sprat, koja unutrašnji prostor prstenasto obuhvata sa svih strana, osim sa istočne. I kasnije je ovaj hram menjao svoj arhitektonski izgled, posebno u vreme turske vladavine, kada je dograđena priprata na zapadnoj strani.

U Petrovoj crkvi Stefan Nemanja je ponovo kršten, odnosno miropomazan. Tu je on održao čuveni sabor na kome su osuđeni krivovernici, kao i sabor na kome je predao presto svome sinu Stefanu Prvovenčanom. Ovde je Nemanja primio monaški postrig od episkopa Kalinika. Sveti Sava je odredio (1219) crkvu Svetog Petra za sedište Raške episkopije. U 15. veku episkopija je uzdignuta na stepen mitropolije.

U crkvi Svetog Petra sačuvano je nekoliko slojeva živopisa, koji uglavnom prate hronologiju graditeljskih promena ovog hrama. Prvi i najstariji sloj fresaka je u tamburu kubeta – ovo slikarstvo potiče iz 9. veka. Druga celina potiče iz 11. veka. Treći deo živopisa najverovatnije je nastao u vreme Stefana Nemanje, odnosno neposredno posle ukrašavanja njegove zadužbine Đurđevi Stupovi u Rasu. Namlađi i najbolje očuvani sloj fresaka je živopis čiji je ktitor verovatno bio kralj Uroš Prvi. Po nekim stilski odlikama ovo slikarstvo blisko je zidnom živopisu u Arilju i kapeli kralja Dragutina u Đurđevim Stupovima.

Arhitektonski sklop Crkve Svetog Petra, kao i freske iz raznih epoha, čine ovaj crkveni objekat ne samo najstarijim srpskim pravoslavnim hramom nego i jednim od najznačajnijih svedočanstava o sintezi umetnosti Istoka i Zapada. 

Petrova crkva upisana je 1979. godine u listu svetske baštine kao deo celine Stari Ras i Sopoćani.

Ostavite komentar

Пошаљи коментар

Vaš komentar je uspešno snimljen i biće vidljiv nakon verifikacije administratora portala.

0 Komentara